ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 6
 
Δασικές Πυρκαγιές - Δορυφορική Λήψη
(ΦΕΚ 150 τ.Β΄/13-3-1996) 

"Λήψη μέτρων πυροπροστασίας σε αποθήκες" 
 

Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
 
 

1. ΄Εχοντας υπόψη: 

α.-Τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν.616/1977’’Περί εκδόσεως Πυροσβεστικών Διατάξεων’΄(Α΄ 166). 
β.- Τις διατάξεις του άρθρου 29Α του Ν.1558/1985 ‘’Κυβέρνηση και Κυβερνητικά όργανα’’ (Α΄137), το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 27 του Ν.2081/1992 (Α΄154). 
γ.-Το γεγονός ότι από τις διατάξεις της παρούσας απόφασης δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, αποφασίζουμε: 

2. Καθορίζουμε τα ελάχιστα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα και μέσα πυροπροστασίας σε ανεξάρτητες αποθήκες με σκοπό τη πρόληψη και αποτροπή πυρκαγιών και ατυχημάτων καθώς και τη διάσωση ατόμων και υλικών αγαθών που βρίσκονται ή διακινούνται μέσα σ’αυτές, ως εξής: 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' 

ΓΕΝΙΚΑ 

Άρθρο 1 

1.1 Χώροι στους οποίους έχει εφαρμογή η παρούσα διάταξη θεωρούνται οι ανεξάρτητες αποθήκες που βρίσκονται σε κτίρια ή τμήματα κτιρίων καθώς και σε υπαίθριους ή ημιϋπαίθριους χώρους κτιρίων και οικοπέδων, στις οποίες αποθηκεύονται ή μέσω των οποίων διακινούνται πρώτες ύλες ή άλλα αγαθά και για τα οποία κτίρια ή τμήματα αυτών έχει εκδοθεί οικοδομική άδεια πριν από την έναρξη ισχύος του Π.Δ. 71/1988 ( Α΄ 32). 

1.2 Οι διατάξεις της παρούσας δεν έχουν εφαρμογή σε αποθήκες που εμπίπτουν στις παρακάτω διατάξεις: 

α.- Του Π.Δ. 71/1988 ( Α΄ 32)"’Κανονισμός πυροπροστασίας των κτιρίων". 

β.- Της Κ.Υ.Α. 5905/Φ15/839/1995 (Β΄ 611)’’Λήψη μέτρων πυροπροστασίας στις βιομηχανικές- βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και αποθήκες αυτών καθώς και αποθήκες ευφλέκτων και εκρηκτικών υλών.’’ 

γ.- Της Κ.Υ.Α. 7376/1991 (Β΄ 386) ‘’Λήψη μέτρων και μέσων πυροπροστασίας στις εγκαταστάσεις ανάμειξης, συσκευασίας και αποθήκευσης λιπαντικών ελαίων και λιπών". 

δ.- Της Κ.Υ.Α. Δ7/Φ1/4817/1990 (Β΄ 188) ‘’Λήψη μέτρων πυροπροστασίας στις εγκαταστάσεις μεταλλείων και λατομείων’’. 

ε.- Της Κ.Υ.Α. 3329/15-2-1989 (Β΄ 132) ΄΄ Κανονισμός για την παραγωγή, αποθήκευση και διάθεση σε κατανάλωση εκρηκτικών υλών’’ και 

στ.- Στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης υγρών καυσίμων και υγραερίων. 

Άρθρο 2 

2.1. Οι αποθήκες του άρθρου 1 της παρούσας, εντάσσονται από άποψη κινδύνου πυρκαγιάς, ανάλογα με τα αποθηκευόμενα υλικά, σε κατηγορίες ως ακολούθως: 

Ζ0 (΄Ακαυστα υλικά) 

Ζ1 (Χαμηλού βαθμού κινδύνου): Πυροθερμικό φορτίο < 1000 ΜJ/m2 

Ζ2 (Μέσου βαθμού κινδύνου ) : Πυροθερμικό φορτίο : 1000 - 2000 ΜJ/m2 

Ζ3 ( Υψηλού βαθμού κινδύνου) : Πυροθερμικό φορτίο > 2000 ΜJ/m2 

2.2 Στα συνημμένα Παραρτήματα Α και Β, που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της παρούσας, παρέχονται στοιχεία αντίστοιχα: 
- Υπολογισμού της μέσης πυκνότητας του πυροθερμικού φορτίου. 
Αποθηκευομένων υλικών που εντάσσονται στην κατηγορία Ζ0 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ 

Δ Ο Μ Ι Κ Η Π Υ Ρ Ο Π Ρ Ο Σ Τ Α Σ Ι Α 

Άρθρο 3 

Οδεύσεις διαφυγής 

3.1 Πλάτος οδεύσεων διαφυγής 

Σε όλες τις αποθήκες επιβάλλεται να υπάρχουν οι απαιτούμενες οδεύσεις διαφυγής για την 
ασφαλή απομάκρυνση των ατόμων που βρίσκονται σ’ αυτές, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, από κάθε σημείο των αποθηκών. 
Το ελάχιστο πλάτος των οδεύσεων διαφυγής ορίζεται σε 0.90 του μέτρου. 

3.2 Έξοδοι κινδύνου 

3.2.1 Γενικά απαιτούνται δύο τουλάχιστον έξοδοι κινδύνου, τοποθετημένες σε θέσεις απομακρυσμένες μεταξύ τους. 

Επιτρέπεται μόνο μία έξοδος κινδύνου: 
- Σε όλες τις αποθήκες με συνολικό εμβαδό μέχρι 200 τετρ. μέτρα. 
- Σε αποθήκες της κατηγορίας Ζο, Ζ1 και Ζ2 εφόσον βρίσκονται στο ισόγειο κτιρίων και έχουν συνολικό εμβαδόν μέχρι 1000 τετραγωνικά μέτρα. 
Σε αποθήκες της κατηγορίας Ζ3 με εμβαδό μεγαλύτερο από 3000 τετραγωνικά μέτρα επιβάλλεται η ύπαρξη τριων εξόδων κινδύνου. 

3.2.2 Το πλάτος των τελικών εξόδων ορίζεται ως εξής: 

  • Όπου επιβάλλεται μία (1) τελική έξοδος αυτή πρέπει να έχει πλάτος τουλάχιστον 1.20 μέτρα. Κατ’ εξαίρεση σε αποθήκες με εμβαδό μικρότερο των 200 τετ. μέτρων επιτρέπεται η τελική έξοδος να έχει πλάτος τουλάχιστον 0.90 του μέτρου.
  • Όπου επιβάλλονται δύο (2) τελικές έξοδοι, η μία (1) πρέπει να έχει πλάτος τουλάχιστον 1.20 μέτρα και η άλλη 0.90 του μέτρου.
  • Όπου επιβάλλονται τρεις τελικές έξοδοι, η μία (1) πρέπει να έχει πλάτος 1.20 μέτρα και οι άλλες δύο (2) πρέπει να έχουν ελάχιστο πλάτος 0.90 του μέτρου η καθεμία.
3.3 Φωτισμός ασφαλείας 

Σε όλες τις αποθήκες πρέπει να υπάρχει φωτισμός ασφαλείας στις οδεύσεις διαφυγής. 
Εξαιρούνται οι αποθήκες εφόσον χρησιμοποιούνται μόνο στη διάρκεια της ημέρας και έχουν 
ικανοποιητικό φυσικό φωτισμό. 
Ο φωτισμός των οδεύσεων διαφυγής (τεχνητός ή φυσικός) πρέπει να είναι συνεχής στο χρονικό 
διάστημα που το κτίριο βρίσκεται σε λειτουργία παρέχοντας την ελάχιστη ένταση φωτισμού των 15 
Lux.Ο τεχνητός φωτισμός πρέπει να τροφοδοτείται από σίγουρες πηγές ενέργειας,όπως ηλεκτρικό 
ρεύμα από Δ.Ε.Η. Η χρήση φωτιστικών σωμάτων που λειτουργούν με συσσωρευτές και η χρήση 
φορητών στοιχείων απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται για τον κανονικό φωτισμό των οδεύσεων 
διαφυγής. Επιτρέπεται όμως να χρησιμοποιηθούν ως βοηθητική πηγή ενέργειας για τον φωτισμό 
ασφαλείας. Η διακοπή του φωτισμού, στη διάρκεια αλλαγής από μια πηγή ενέργειας σε άλλη, δεν 
πρέπει να υπερβαίνει τα 10 δευτερόλεπτα. 
Ο φωτισμός ασφαλείας πρέπει να τροφοδοτείται από σίγουρη εφεδρική πηγή ενέργειας, έτσι 
ώστε να εξασφαλίζεται σε όλα τα σημεία του δαπέδου των οδεύσεων διαφυγής η ελάχιστη 
τιμή των 10 Lux, μετρούμενη στη στάθμη του δαπέδου. 
Το σύστημα του φωτισμού ασφαλείας πρέπει να διατηρεί τον προβλεπόμενο φωτισμό για 
30΄ της ώρας τουλάχιστον, σε περίπτωση διακοπής του κανονικού φωτισμού. 

3.4 Σήμανση 

Σε όλες τις αποθήκες επιβάλλεται σήμανση των οδεύσεων διαφυγής και των εξόδων κινδύνου. 
Η σήμανση πρέπει να είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του Προεδρικού Δ/τος 422/8-6-1979 
(Α΄ 128) ΄΄Περί συστήματος σηματοδοτήσεως ασφαλείας στους χώρους εργασίας΄΄. 

΄Αρθρο 4 

Διαμερισματοποίηση - Δείκτες πυραντίστασης 

4.1 Τα κτίρια ή τμήματα κτιρίων που χρησιμοποιούνται ως αποθήκες, πρέπει να αποτελούν ξεχωριστά πυροδιαμερίσματα. 
Τα φέροντα δομικά στοιχεία καθώς και όλα τα δομικά στοιχεία του περιβλήματος των πυροδιαμερισμάτων, πρέπει να έχουν ελάχιστο δείκτη πυραντίστασης ανάλογα με την περίπτωση, σύμφωνα με τον παρακάτω Πίνακα 4.1. 

ΠΙΝΑΚΑΣ 4.1 
 

EΛΑΧΙΣΤΟΙ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΥΡΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
ΑΠΟΘΗΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 
 
 
Μονόροφες Πολυόροφες Υπόγειες  Εγκατάσταση καταιονητήρων (συντελεστής)*
Ζ0 -- -- -- --
Ζ1 30 λεπτά 60 λεπτά 90 λεπτά 0,5
Ζ2 60 λεπτά 90 λεπτά 120 λεπτά 0,5
Ζ3 90 λεπτά 120 λεπτά 150 λεπτά 0,5
* Συντελεστής μείωσης για κάθε περίπτωση 

4.2 Το μέγιστο εμβαδό πυροδιαμερίσματος αποθηκών, δίνεται ανάλογα με την περίπτωση, στον παρακάτω Πίνακα 4.2 

ΠΙΝΑΚΑΣ 4.2 
 

ΜΕΓΙΣΤΟ ΕΜΒΑΔΟ ΠΥΡΟΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ
ΑΠΟΘΗΚΕΣ 

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 

ΚΙΝΔΥΝΟΥ 
 
 

Μονόροφες Πολυόροφες Υπόγειες Εγκατάσταση 

καταιονητήρων 

(συντελεστής)*

Ζ0 -- -- -- --
Ζ1 3.000 τ.μ. 800 τ.μ. 500 τ.μ. 4.0
Ζ2 3.000 τ.μ. 800 τ.μ. 500 τ.μ. 2.0
Ζ3 1.500 τ.μ. 500 τ.μ. 300 τ.μ. 2.0
* Συντελεστής αύξησης για κάθε περίπτωση 

Επίσης ο όγκος του πυροδιαμερίσματος των αποθηκών δεν επιτρέπεται να ξεπερνά: 
Μονόροφες: 15.000 κυβ. μέτρα 
Πολυόροφες: 3.200 κυβ. μέτρα 

4.3 Από τις απαιτήσεις των παραπάνω παραγρ.4.1 και 4.2 απαλλάσσονται αποθήκες που βρίσκονται εκτός κατοικημένων περιοχών, με την προϋπόθεση να απέχουν από άλλα κτίρια 10 μέτρα τουλάχιστον. 

4.4 Οι δείκτες πυραντίστασης των δομικών και φερόντων στοιχείων του περιβλήματος του πυροδιαμερίσματος, θα αποδεικνύονται από πιστοποιητικά έγγραφα εξουσιοδοτημένων εργαστηρίων της ημεδαπής ή της αλλοδαπής ή από υπεύθυνη δήλωση του συντάξαντος ή άλλου αρμόδιου μηχανικού. 

4.5 Επικίνδυνοι χώροι (χώροι αποθήκευσης ευφλέκτων υγρών, υγρών ή αερίων καυσίμων, λεβητοστάσια, ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις κ.λ.π) πρέπει να αποτελούν ξεχωριστό πυροδιαμέρισμα με δείκτη πυραντίστασης τουλάχιστον μίας (1) ώρας και να μην τοποθετούνται από κάτω ή σε άμεση γειτονία με τις εξόδους των αποθηκών. 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 

Άρθρο 5 

Προληπτικά μέτρα 

Όλες οι αποθήκες, που εμπίπτουν στις διατάξεις της παρούσας, υποχρεούνται να λαμβάνουν τα παρακάτω προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας: 

α.- Ανάρτηση πινακίδων σε εμφανή σημεία της αποθήκης με οδηγίες πρόληψης πυρκαγιάς και τρόπους ενέργειας του προσωπικού σε περίπτωση έναρξης πυρκαγιάς. 

β.- Σήμανση θέσης πυροσβεστικών υλικών και μέσων. 

γ.- Σήμανση επικίνδυνων υλικών και χώρων. 

δ.- Απαγόρευση καπνίσματος και χρήσης γυμνής φλόγας ( σπίρτα ,αναπτήρες κλπ.) σε επικίνδυνους χώρους. 

ε.- Κατάλληλη διευθέτηση του χώρου αποθήκευσης υλών που μπορούν να αυταναφλεγούν. 

στ.-Τήρηση διόδων μεταξύ των αποθηκευμένων υλικών για την διευκόλυνση επέμβασης σε περίπτωση έναρξης πυρκαγιάς σ΄αυτά. 

ζ.- Η αποθήκευση των υλικών να γίνεται έτσι ώστε αυτά να απέχουν από την οροφή του κτιρίου τουλάχιστον 50 εκατοστά του μέτρου. 

η.- Απομάκρυνση των ευφλέκτων υλών από θέσεις όπου γίνεται χρήση γυμνής φλόγας, από όπου προκαλούνται σπινθήρες και γενικά από πηγές εκπομπής θερμότητας. 

θ.- Συνεχής καθαρισμός όλων των χώρων των αποθηκών και άμεση απομάκρυνση των υλών που μπορούν να αναφλεγούν. 

ι.- Αποψίλωση των χώρων από ξηρά χόρτα και απομάκρυνση αυτών. 

ια.- Κατάλληλη περίφραξη για υπαίθριους ή ημιϋπαίθριους χώρους αποθηκών με μαντρότοιχο ή πλέγμα, της οποίας το συνολικό ύψος να είναι τουλάχιστον δύο (2) μέτρα. 

ιβ - Η αποθήκευση των υλικών σε υπαίθριους ή ημιϋπαίθριους χώρους να απέχει τουλάχιστον τρία (3) μέτρα από τα γειτνιάζοντα κτίρια. 

ιγ.- Δημιουργία προϋποθέσεων για την αποφυγή τυχαίας ανάμειξης υλικών που μπορούν να προκαλέσουν εξώθερμη αντίδραση. 

ιδ.- Επιμελής συντήρηση, τακτική επιθεώρηση και έλεγχος των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων σύμφωνα με τους σχετικούς κανονισμούς. 

ιε.- Επαρκής και συχνός αερισμός(φυσικός ή τεχνητός) των χώρων αποθήκευσης. 

ιστ.- Ανοίγματα υπόγειων χώρων αποθήκευσης θα προστατεύονται με ειδικά συρμάτινα πλέγματα. 

ιζ.- Επιθεώρηση, από υπεύθυνο υπάλληλο, όλων των χώρων της αποθήκης μετά την διακοπή της εργασίας καθώς και τις εργάσιμες ώρες για επισήμανση και εξάλειψη τυχόν υφισταμένων προϋποθέσεων εκδήλωσης πυρκαγιάς. 

ιη.- Λήψη και κάθε άλλου κατά περίπτωση μέτρου που αποβλέπει στην αποφυγή αιτίων και τη μείωση του κινδύνου από πυρκαγιά. 

Άρθρο 6 

6.1 Χειροκίνητο σύστημα συναγερμού 

Χειροκίνητο ηλεκτρικό σύστημα συναγερμού, απαιτείται: 
- Στις αποθήκες κατηγοριών Ζ1, Ζ2 και Ζ3 με περισσότερους από δύο (2) ορόφους 
- Στις αποθήκες της κατηγορίας Ζ3, ανεξάρτητα από τον αριθμό ορόφων που καταλαμβάνουν, 
με συνολική στεγασμένη επιφάνεια άνω των 2.500 τ.μ. 

6.2 Αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης 

6.2.1. Αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης επιβάλλεται σε αποθήκες της κατηγορίας Ζ2 με συνολικό εμβαδό μεγαλύτερο από 2.000 τ.μ, καθώς και σε όλες τις αποθήκες της κατηγορίας Ζ3 με συνολικό εμβαδό μεγαλύτερο από 1.000 τ.μ. 

6.2.2. Αποθήκες της κατηγορίας Ζ1 με εμβαδό μεγαλύτερο των 200 τ.μ. καθώς και όλες οι αποθήκες των κατηγοριών Ζ2 και Ζ3 που στεγάζονται σε κτίρια των οποίων οι υπερκείμενοι όροφοι ή τμήματα αυτών χρησιμοποιούνται για κατοικία, προσωρινή διαμονή, εκπαίδευση, γραφεία, καταστήματα, συνάθροιση κοινού,υγεία και κοινωνική πρόνοια, υποχρεούνται στην εγκατάσταση αυτόματου συστήματος πυρανίχνευσης. 

6.2.3. Τα παραπάνω συστήματα θα κατασκευάζονται σύμφωνα με τα Εθνικά πρότυπα και εφόσον δεν υπάρχουν σύμφωνα με το Παράρτημα ΄΄Α΄΄ της 3/1981 (Β΄ 20) Πυροσβεστικής Διάταξης. 

6.3 Φορητά μέσα πυρόσβεσης 

6.3.1. Σε όλες τις αποθήκες επιβάλλεται η ύπαρξη φορητών πυροσβεστήρων αναλόγου βάρους και με 
κατάλληλη γόμωση για τους χώρους που πρόκειται να προστατεύσουν, οι οποίοι να είναι σύμφωνοι με τα Εθνικά πρότυπα. 
Ο απαιτούμενος αριθμός πυροσβεστήρων προκύπτει ως εξής: 

  • Για την κατηγορία Ζ0, από την διαίρεση του μικτού εμβαδού της στεγασμένης επιφάνειας δια
των 500 τ.μ. και το πηλίκο θα στρογγυλοποιείται στον πλησιέστερο ακέραιο αριθμό. 
  • Για την κατηγορία Ζ1, από την διαίρεση του μικτού εμβαδού της στεγασμένης επιφάνειας δια των
350 τ.μ. και το πηλίκο θα στρογγυλοποιείται στον πλησιέστερο ακέραιο αριθμό. 
  • Για την κατηγορία Ζ2, από την διαίρεση του μικτού εμβαδού της στεγασμένης επιφάνειας δια
των 250 τ.μ. και το πηλίκο θα στρογγυλοποιείται στον πλησιέστερο ακέραιο αριθμό. 
  • Για την κατηγορία Ζ3, από την διαίρεση του μικτού εμβαδού της στεγασμένης επιφάνειας δια
των 200 τ.μ. και το πηλίκο θα στρογγυλοποιείται στον πλησιέστερο ακέραιο 

αριθμό. 

Σημείωση: Ανεξάρτητα από τους παραπάνω υπολογισμούς, σε όλες τις κατηγορίες ο ελάχιστος αριθμός πυροσβεστήρων σε καμία περίπτωση δεν θα είναι μικρότερος από δύο (2). 

6.3.2. Οι πυροσβεστήρες θα τοποθετούνται σε προσιτά σημεία, κατά προτίμηση κοντά στις σκάλες και τις εξόδους και σε τέτοιες θέσεις, ώστε κανένα σημείο των προς προστασία χώρων να μην απέχει απόσταση μεγαλύτερη από τον πλησιέστερο πυροσβεστήρα ως εξής: 

  • Για την κατηγορία Ζ0, 30 μέτρα
  • Για την κατηγορία Ζ1, 25 μέτρα
  • Για την κατηγορία Ζ2, 20 μέτρα
  • Για την κατηγορία Ζ3, 15 μέτρα
6.4 Μόνιμο υδροδοτικό πυροσβεστικό δίκτυο 

6.4.1 Μόνιμο υδροδοτικό πυροσβεστικό δίκτυο επιβάλλεται στις παρακάτω περιπτώσεις: 

  • Σε αποθήκες της κατηγορίας Ζ1 που έχουν συνολική στεγασμένη επιφάνεια μεγαλύτερη από 3.000 τ.μ.
  • Σε αποθήκες της κατηγορίας Ζ2 που έχουν συνολική στεγασμένη επιφάνεια μεγαλύτερη από 2.500 τ.μ.
  • Σε αποθήκες της κατηγορίας Ζ3 που έχουν συνολική στεγασμένη επιφάνεια μεγαλύτερη από 1.500 τ.μ.
Το υδροδοτικό πυροσβεστικό δίκτυο να καλύπτει και τους τυχόν υπαίθριους χώρους που χρησιμοποιούνται για αποθήκευση πρώτων υλών ή έτοιμων προϊόντων. 

6.4.2. Αποθήκες όλων των κατηγοριών (Ζ01, Ζ2 και Ζ3) που δεν υποχρεούνται στην εγκατάσταση μόνιμου υδροδοτικού πυροσβεστικού δικτύου πρέπει να διαθέτουν σημεία υδροληψίας με μόνιμα προσαρμοσμένους κοινούς ελαστικούς σωλήνες νερού με ακροφύσιο (αυλίσκο) που να καλύπτουν όλους τους χώρους. Οι σωλήνες αυτοί πρέπει να είναι τοποθετημένοι σε επίκαιρα σημεία μέσα σε ειδικά ερμάρια. 

6.4.3. Το μόνιμο υδροδοτικό πυροσβεστικό δίκτυο να κατασκευάζεται σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ 664 ή τα καθοριζόμενα στο Παράρτημα Β της 3/1981 Πυροσβεστικής Διάταξης. 

6.5 Αυτόματο σύστημα κατάσβεσης 

6.5.1. Αποθήκες που στεγάζονται σε κτίρια ή τμήματα κτιρίων των οποίων οι υπερκείμενοι όροφοι ή τμήματα αυτών χρησιμοποιούνται για κατοικία, προσωρινή διαμονή, εκπαίδευση, γραφεία, καταστήματα, συνάθροιση κοινού, υγεία και κοινωνική πρόνοια, υποχρεούνται στην εγκατάσταση αυτόματου συστήματος κατάσβεσης στις εξής περιπτώσεις: 

  • Αποθήκες κατηγορίας Ζ1 με εμβαδό ορόφου μεγαλύτερο των 700 τ.μ.
  • Αποθήκες κατηγορίας Ζ2 με εμβαδό ορόφου μεγαλύτερο των 300 τ.μ.
  • Σε όλες τις αποθήκες της κατηγορίας Ζ3.
6.5.2 Η εγκατάσταση αυτόματου συστήματος κατάσβεσης απαλλάσσει από την υποχρέωση εγκατάστασης συστήματος πυρανίχνευσης. Το αντίστροφο όμως δεν ισχύει. 

6.5.3. Το αυτόματο σύστημα κατάσβεσης να κατασκευάζεται σύμφωνα με τα Εθνικά πρότυπα και εάν δεν υπάρχουν σύμφωνα με το Παράρτημα ΄΄Γ΄΄ της 3/1981 Πυροσβεστικής Διάταξης. 

6.5.4. Όπου εγκαθίσταται αυτόματο σύστημα καταιονισμού ύδατος, το ειδικό υδραυλικό δίκτυο των καταιονητήρων εφόσον εξυπηρετεί μέχρι έξι (6) κεφαλές καταιονητήρων, επιτρέπεται να συνδεθεί απευθείας με το εσωτερικό υδραυλικό δίκτυο ύδατος του κτιρίου, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό έχει την δυνατότητα να παρέχει 6 λίτρα ύδατος ανά πρώτο λεπτό και ανά τετραγωνικό μέτρο σε ολόκληρη την επιφάνεια του προστατευόμενου χώρου και την απαιτούμενη πίεση για τη σωστή λειτουργία των καταιονητήρων. Μεταξύ του ειδικού υδραυλικού δικτύου αυτών των καταιονητήρων και του εσωτερικού υδραυλικού δικτύου ύδατος του κτιρίου πρέπει να παρεμβάλλεται βάνα με ασφαλιστικό μηχανισμό που την κλειδώνει στην ανοιχτή θέση. 

Άρθρο 7 

Υπαίθριες - ημιϋπαίθριες αποθήκες 

7.1 ΄Οταν υπαίθριοι ή ημιυπαίθριοι χώροι χρησιμοποιούνται ως αποθήκες, πρέπει να λαμβάνονται σ’ αυτές τα ανάλογα προληπτικά μέτρα του άρθρου 5 της παρούσας. 

7.2 Οι υπαίθριες ή ημιυπαίθριες αποθήκες υποχρεούνται να διαθέτουν ειδικά στεγασμένο χώρο 
"ΣΤΑΘΜΟΣ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΣΩΝ", στον οποίο θα υπάρχουν δύο (2) φορητοί πυροσβεστήρες, ένα (1) δοχείο με άμμο, ένα (1) πτύο και μία (1) σκαπάνη, ως εξής: 
-- Για την κατηγορία Ζ1 ένας (1) Σταθμός ανά 2.000 τ.μ. 
-- Για την κατηγορία Ζ2 ένας (1) Σταθμός ανά 1.500 τ.μ. 
-- Για την κατηγορία Ζ3 ένας (1) Σταθμός ανά 1.000 τ.μ. 
Ανεξάρτητα από τον παραπάνω υπολογισμό θα υπάρχει ένας τουλάχιστον Σταθμός Εργαλείων και Μέσων. 

7.3. Επιβάλλεται η εγκατάσταση μόνιμου υδροδοτικού πυροσβεστικού δικτύου, σε υπαίθριους ή ημιυπαίθριους χώρους κτιρίων ή οικοπέδων που χρησιμοποιούνται ως αποθήκες, στις εξής περιπτώσεις: 

  • Κατηγορίας Ζ1, με συνολική επιφάνεια αποθήκευσης μεγαλύτερη από 5.000 τ.μ.
  • Κατηγορίας Ζ2, με συνολική επιφάνεια αποθήκευσης μεγαλύτερη από 4.000 τ.μ.
  • Κατηγορίας Ζ3, με συνολική επιφάνεια αποθήκευσης μεγαλύτερη από 3.000 τ.μ.
Στις παραπάνω επιφάνειες θα λαμβάνονται υπόψη μόνο οι χώροι αποθήκευσης και όχι η συνολική οικοπεδική έκταση. Σχετικός όρος θα αναγράφεται στο εκδιδόμενο πιστοποιητικό πυροπροστασίας. 

7.4 Υπαίθριες ή ημιϋπαίθριες αποθήκες που δεν υποχρεούνται στην εγκατάσταση μόνιμου υδροδοτικού πυροσβεστικού δικτύου επιβάλλεται να διαθέτουν σημεία υδροληψίας με μόνιμα προσαρμοσμένους κοινούς ελαστικούς σωλήνες νερού με ακροφύσιο (αυλίσκο) που να καλύπτουν όλους τους χώρους. Οι σωλήνες αυτοί πρέπει να είναι τοποθετημένοι σε επίκαιρα σημεία μέσα σε ειδικά ερμάρια. Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει δίκτυο ύδρευσης στην περιοχή απαλλάσσεται από την παραπάνω υποχρέωση, θα εφοδιάζονται όμως με ένα (1) τροχήλατο πυροσβεστήρα ξηράς σκόνης των 25 χιλιογράμμων. 

Άρθρο 8 

Οργάνωση και εκπαίδευση προσωπικού 

Οι ιδιοκτήτες ή εκμεταλλευτές των αποθηκών της παρούσας διάταξης υποχρεούνται να οργανώνουν και εκπαιδεύουν το προσωπικό τους σε θέματα πυροπροστασίας, κατάσβεσης πυρκαγιών κ.λ.π. σύμφωνα με τα καθοριζόμενα στο παράρτημα ΄΄Ε΄΄ της 3/1981 Πυροσβεστικής Διάταξης. 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ 

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 

Άρθρο 9 

Μελέτη πυροπροστασίας - Χορήγηση πιστοποιητικού - Αποκλίσεις 

9.1 Για τις αποθήκες, που εμπίπτουν στις διατάξεις της παρούσας, επιβάλλεται η σύνταξη μελέτης πυροπροστασίας από Διπλωματούχους ή Τεχνολόγους Μηχανικούς, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις που ρυθμίζουν τα επαγγελματικά δικαιώματα αυτών. Οι Πυροσβεστικές Υπηρεσίες διατηρούν το δικαίωμα να ελέγχουν αν ο υπογράφων την μελέτη έχει αυτό το δικαίωμα. Από την υποχρέωση σύνταξης μελέτης πυροπροστασίας απαλλάσσονται οι αποθήκες κατηγορίας Ζ0 για τις οποίες θα χορηγείται πιστοποιητικό πυροπροστασίας ύστερα από αυτοψία, για να διαπιστωθεί αν έχουν ληφθεί τα προληπτικά μέτρα του άρθρου 5 και τα φορητά μέσα της παραγρ. 6.3 της παρούσας 

9.2. Η μελέτη πυροπροστασίας υποβάλλεται προς έγκριση στην αρμόδια κατά τόπο Πυροσβεστική Αρχή, η οποία αφού διαπιστώσει, ύστερα από αυτοψία, ότι έχουν ληφθεί τα προβλεπόμενα από την εγκεκριμένη μελέτη μέτρα και μέσα πυροπροστασίας, χορηγεί πιστοποιητικό διάρκειας πέντε (5) ετών. 

9.3.Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που πρέπει να υποβάλλονται στην Πυροσβεστική Αρχή για την έγκριση της μελέτης και τη χορήγηση πιστοποιητικού πυροπροστασίας, είναι αυτά που προβλέπονται από την Κ.Υ.Α 3021/19/6/1986 (Β΄ 847) για τις βιομηχανικές-βιοτεχνικές επιχειρήσεις και αποθήκες. 

9.4 Σε κτίρια στα οποία λειτουργούν αποθήκες και είναι αποδεδειγμένα αδύνατη η πλήρης συμμόρφωση προς ορισμένους όρους των άρθρων 3 παράγρ. 3.1 και 3.2 και 4 παράγρ. 4.1 και 4.2 της παρούσας, η Πυροσβεστική Αρχή δύναται να εγκρίνει αποκλίσεις από την εφαρμογή της εν λόγω Διάταξης, ύστερα από απόφαση τριμελούς Επιτροπής αποτελούμενης από υπαλλήλους του Πυροσβεστικού Σώματος, στην οποία συμμετέχει ένας (1) τουλάχιστον Αξιωματικός, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα παραβλάπτεται ο βασικός σκοπός της πυροπροστασίας του κοινού, με ανάλογη αύξηση των προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων και μέσων πυροπροστασίας. 
Η απόφαση της Επιτροπής κοινοποιείται στον ενδιαφερόμενο επιχειρηματία με αποδεικτικό επίδοσης 

9.5. Την απόφαση της Πυροσβεστικής Αρχής, δύναται να προσβάλει ο ενδιαφερόμενος, με ένσταση του που υποβάλλεται εντός μηνός στην κατά τόπο αρμόδια Πυροσβεστική Αρχή. Η εν λόγω ένσταση εξετάζεται από Δευτεροβάθμια Επιτροπή, συγκροτούμενη με απόφαση του οικείου Νομάρχη, ύστερα από πρόταση της αρμόδιας Πυροσβεστικής Αρχής και αποτελείται από τον Διοικητή αυτής ως Πρόεδρο και δύο (2) Διπλωματούχους Μηχανικούς που έχουν την ιδιότητα του Δημοσίου υπαλλήλου. Σε περίπτωση αδυναμίας συγκρότησης Δευτεροβάθμιας Επιτροπής σε κάποια πόλη, ο κατά τόπο αρμόδιος Διοικητής διαβιβάζει την υποβληθείσα ένσταση με τον σχετικό φάκελλο στην έχουσα αυτή τη δυνατότητα πλησιέστερη Υπηρεσία του Πυροσβεστικού Σώματος.Στην περίπτωση αυτή η ευτεροβάθμια Επιτροπή συγκροτείται με απόφαση του Νομάρχη, στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται η εν λόγω ένσταση, μετά από πρόταση του Διοικητή της Υπηρεσίας αυτής και απαρτίζεται από τον Διοικητή της αρμόδιας πλέον Πυροσβεστικής Αρχής και δύο (2) Διπλωματούχους Μηχανικούς που έχουν την ιδιότητα του Δημοσίου υπαλλήλου, οι οποίοι υπηρετούν σε Υπηρεσία που εδρεύει στην περιοχή δικαιοδοσίας του Νομάρχη αυτού. Στην αυτοψία που διενεργείται από τις παραπάνω Επιτροπές δικαιούται να παρίσταται ο ενδιαφερόμενος ή ο μελετητής. 

Άρθρο 10 

Ελεγχος τήρησης των μέτρων πυροπροστασίας 

10.1 Ο έλεγχος για την τήρηση των μέτρων και μέσων πυροπροστασίας σε αποθήκες που εμπίπτουν στις διατάξεις της παρούσας ανήκει στην αρμοδιότητα των πυροσβεστικών οργάνων και οι ιδιοκτήτες ή εκμεταλλευτές των εν λόγω αποθηκών υποχρεούνται να τους διευκολύνουν ανά πάσα στιγμή. 

10.2 Την ευθύνη συντήρησης και καλής λειτουργίας όλων των συστημάτων και μέσων πυροπροστασίας έχει ο ιδιοκτήτης ή εκμεταλλευτής της αποθήκης.Για τον σκοπό αυτό, επιβάλλεται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο έλεγχος όλων των φορητών και μονίμων συστημάτων υροπροστασίας, από άτομο που έχει τα απαραίτητα από τον νόμο προσόντα και θα ενημερώνει ενυπόγραφα το τηρούμενο από την επιχείρηση σχετικό βιβλίο ελέγχου. 

Άρθρο 11 

Κυρώσεις 

11.1 Οι παραβάτες της παρούσας διώκονται και τιμωρούνται σύμφωνα προς τις διατάξεις του άρθρου 433 του Ποινικού Κώδικα. 

11.2 Η Πυροσβεστική Αρχή, σε οποιαδήποτε περίπτωση που διαπιστώσει ύστερα από αυτοψία, ότι δεν τηρούνται τα διαλαμβανόμενα στην παρούσα Διάταξη μέτρα και μέσα πυροπροστασίας, ανακαλεί το πιστοποιητικό και κοινοποιεί την απόφασή της αυτή στην αρμόδια Αρχή για την χορήγηση της άδειας λειτουργίας. 

Άρθρο 12 

Τελικές - Μεταβατικές Διατάξεις 

12.1 Οι ιδιοκτήτες ή εκμεταλλευτές των αποθηκών που ήδη λειτουργούν, υποχρεούνται εντός τριών (3) μηνών από την έναρξη ισχύος της παρούσας, να υποβάλλουν μελέτη πυροπροστασίας στην οικεία Πυροσβεστική Αρχή για έγκριση. 

12.2 Οι αποθήκες της προηγούμενης παραγράφου υποχρεούνται μέσα σε δύο (2) μήνες από την έγκριση της μελέτης να έχουν λάβει όλα τα προληπτικά μέτρα του άρθρου 5 καθώς και τα φορητά μέσα των άρθρων 6 και 7 οπότε στις περιπτώσεις: 

- Όπου δεν προβλέπονται από την μελέτη μόνιμα συστήματα, χορηγείται πιστοποιητικό υροπροστασίας διάρκειας πέντε (5) ετών. 

- Αν προβλέπονται μόνιμα συστήματα, δύναται να χορηγηθεί προσωρινό πιστοποιητικό διάρκειας μέχρι ένα (1) χρόνο για την εγκατάστασή τους και στη συνέχεια χορηγείται οριστικό πιστοποιητικό πυροπροστασίας διάρκειας πέντε (5) ετών. 

12.3 Ομοίως αποθήκες που πρόκειται να λειτουργήσουν μετά την έναρξη ισχύος της παρούσας, εφόσον υποχρεούνται στην εγκατάσταση μονίμων συστημάτων πυροπροστασίας (υδροδοτικό πυρ/κό δίκτυο, αυτόματη κατάσβεση, πυρανίχνευση κ.λ.π.) η Πυροσβεστική Αρχή δύναται να χορηγεί προσωρινό πιστοποιητικό μέχρι ένα (1) χρόνο για την εγκατάστασή τους. 

12.4 Αποθήκες στις οποίες έχει χορηγηθεί πιστοποιητικό πυροπροστασίας πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας, σύμφωνα με την 7600/700/1960 Εγκύκλιο Διαταγή Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώματος, υποχρεούνται δύο (2) μήνες πριν την λήξη του πιστοποιητικού να υποβάλλουν μελέτη σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας. Αν δεν καθορίζεται η διάρκεια ισχύος του πιστοποιητικού, αυτή θεωρείται ότι είναι πέντε (5) έτη. 

12.5 Οι ιδιοκτήτες ή εκμεταλλευτές των αποθηκών που θα λάβουν πιστοποιητικό πυροπροστασίας σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας, υποχρεούνται δύο (2) μήνες πριν από την λήξη ισχύος του, να ζητούν με αίτησή τους από την Πυροσβεστική Αρχή ανανέωση του πιστοποιητικού. 

Άρθρο 13 

Ισχύς εφαρμογής 

Η ισχύς της παρούσας Διάταξης αρχίζει από την δημοσίευσή της στην εφημερίδα της Κυβέρνησης. 

Αθήνα 9 Φεβρουαρίου 1996 

Ο Αρχηγός Πυροσβεστικού Σώματος 

Νικόλαος Αλεβιζάκης 

Αντιστράτηγος 

Εγκρίθηκε από τον Υπουργό 

Δημόσιας Τάξης την 27-2-1996 

Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α A 

Συνημμένο στην υπ’ αριθ. 6/1996 Πυροσβεστική Διάταξη 

Μέθοδος υπολογισμού πυροθερμικού φορτίου 

Για τον υπολογισμό του πυροθερμικού φορτίου των αποθηκών παρέχονται ενδεικτικά τα παρακάτω στοιχεία: 

Η μέση πυκνότητα πυροθερμικού φορτίου των αποθηκών είναι το κριτήριο για την κατάταξή τους στις κατηγορίες Ζ1, Ζ2, Ζ3. 

Ο υπολογισμός του πυροθερμικού φορτίου μπορεί να γίνει από την παρακάτω σχέση: 
 
 

Β * Γ
Α = .
Δ
όπου: Α = μέση πυκνότητα πυροθερμικού φορτίου 

B = ποσό θερμότητας που απελευθερώνεται κατά την καύση ενός (1) χιλιογράμμου (Kgr) υλικού , σε ΜJ/Kgr 

Γ = αποθηκευόμενη ποσότητα υλικού, σε Kgr 

Δ = συνολική επιφάνεια της αποθήκης, σε m2 
 

ΣΗΜ.(1): Στον πίνακα που ακολουθεί δίνονται οι τιμές ποσών θερμότητας που απελευθερώνονται ανά χιλιόγραμμο συνήθων υλικών. 

ΣΗΜ.(2): Αν η αποθηκευόμενη ποσότητα των υλικών δεν είναι γνωστή, μπορεί να υπολογισθεί από τη σχέση: 
 
 

m = P * V
όπου : m = η συνολική ποσότητα υλικών σε Kgr 

P = πυκνότητα υλικού σε Kgr/m3 

V = συνολικός όγκος των αποθηκευόμενων υλικών σε m3 
 
 

Ο όγκος ( V ) που καταλαμβάνουν τα υλικά, υπολογίζεται από το γινόμενο του εμβαδού επιφανείας που χρησιμεύει για την αποθήκευση επί το ύψος αποθήκευσης. Η δε πυκνότητα ( Ρ ) κάθε υλικού πρέπει να αναφέρεται στη μελέτη και αποτελεί υποχρέωση του ενδιαφερόμενου επιχειρηματία ή μελετητή. 

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 

Σε αποθήκη βάμβακος συνολικής επιφάνειας 1000 τ.μ, η συνολική αποθηκευόμενη ποσότητα βάμβακος είναι 100 τόνοι. Η μέση πυκνότητα του πυροθερμικού φορτίου της αποθήκης, είναι: 
 

Υπολογισμός: 

Βάσει του παρακάτω Πίνακα, για το βαμβάκι έχουμε: 

Β=17,56 ΜJ/kgr 

Συνεπώς: 
 
 

Β * Γ 17.56 MJ/Kgr * 100,000 Kgr 

Α = --------- ==> Α = --------------------------------------- ==> A = 1756 MJ/m2 

Δ 1,000 m2 

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 

Όπου φαίνονται τα ποσά θερμότητας που εκλύονται κατά την καύση ενός (1) Kgr υλικού σε Mjoule 
 
 

ΥΛΙΚΑ MJoule / Kgr ΥΛΙΚΑ MJoule / Kgr
Αιθάνιο 51.9 Κυτταρίνη 15.1
Αιθυλένιο 50.3 Κωκ 27.1-34.3
Αιθυλοβενζόλιο 53.0 Λιγνίτης 15.09
Αιθυλική αλκοόλη 29.8 Λινέλαιο 39.3
Αιθυλοβρωμίδιο 13.1 Λίπος 39.7
Αιθυλοχλωρίδιο 20.5 Μεθάνιο 55.7
Ακετόνη 30.8 Μεθυλική αλκοόλη 22.3
Ακετονιτρίλιο 30.9 Μαγνήσιο 28.0
Ακετοφαινόνη 34.5 Μυρμηγκικό οξύ 5.7
Ακετυλένιο (ασετυλίνη) 49.8 Ναφθαλίνη 40.2
Ακρυλικά 25.9 Νιτροβενζόλιο 25.1
Αλλυλική Αλκοόλη 31.9 Νιτρομεθάνιο 11.6
Ανιλίνη 36.5 Νάτριο 9.0
Άνθρακας 31.4 Ξυλόλιο 43.0
Αργίλιο 31.0 Οικιακά απορρίμματα 8.4-20.9
Αργό Πετρέλαιο 43.1 Οινόπνευμα 33.4
Άσφαλτος 39.9 Οκτάνιο 47.8
Βαμβακέλαιο 39.8 Οξικό οξύ 14.6
Βαμβάκι 17.6 Παλμιτικό οξύ 39.1
Βενζίνη 41.8 Παραφίνη  46.4
Βενζαλδεϋδη 33.2 Πετρέλαιο Diesel 41.4
Βενζυλική αλκοόλη 36.3 Παραφινούχο κερί 46.7
Βενζοϊκό οξύ 26.4 Πίσσα 34.8
Βενζόλιο 41.9 Πιπεριδίνη 40.6
Βουτιλική Αλκοόλη 36.1 Προπάνιο  50.0
Βουτυρικό οξύ 24.9 Προπυλική αλκοόλη 33.0
Βούτυρο 31.1 Πυριδίνη 40.6
Γαιάνθρακας 30.0 Πετρέλαιο φωτιστικό 43.5
Δυναμίτιδα 5.4 Πολυαιθυλένιο 51.1
Διαιθυλαμίνη 41.6 Πολυβινυλοχλωρίδιο 22.1
Δέρμα 18.6 Πολυεστέρες 23.2
Διαιθυλική κετόνη 35.6 Πολυουρεθάνη 37.2
Διαιθυλικός εστέρας 20.5 Στάρι 16.7
Διαιθυλανιλίνη 39.5 Σκόνη φελλού 16.7
Ελαστικά 39.5 Σακχαρόζη 9.2
Εξάνιο 48.1 Τολουόλιο 42.5
Επτάνιο 48.0 Υφάσματα 16.7-20.9
Ελαιολιπαντικά 47.5 Υδρογόνο 141.8
Ζωικό μαλλί  22.1 Φελλός 34.7
Ζωικό λίπος 39.8 Φουρφουραλδεϋδη 24.4
Ισοπεντάνιο 48.6 Φαινόλη 32.5
Καμφορά 38.9 Φώσφορος 24.6
Κερί 39.5 Χλωροφόρμιο 3.1
Κρεζόλη 34.1 Χοιρινό λίπος 38.9
Κυκλοεξανόλη 37.2 Ψευδάργυρος 5.3
 

Αθήνα 9 Φεβρουαρίου 1996 

Ο Αρχηγός Πυροσβεστικού Σώματος 

Νικόλαος Αλεβιζάκης 

Αντιστράτηγος 

Εγκρίθηκε από τον Υπουργό 

Δημόσιας Τάξης την 27-2-1996 

Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α Β 

Συνημμένο στην υπ’ αριθ. 6/1996 Πυροσβεστική Διάταξη 

Αποθηκευόμενα υλικά που εντάσσονται στην κατηγορία Ζ0 

Τα υλικά και τα προϊόντα που εντάσσονται, στην παρούσα διάταξη, από άποψη κινδύνου πυρκαγιάς στην κατηγορία Ζ0 των αποθηκών, θεωρούνται άκαυστα και είναι τα παρακάτω: 
 

  • Παραγόμενα προϊόντα από πυρίμαχα και οξύμαχα υλικά.
  • Προϊόντα από γυαλί.
  • ΄Ετοιμο σκυρόδεμα.
  • Τσιμέντο.
  • Σίδηρος για οικοδομικές εργασίες.
  • Μάρμαρο.
  • Προϊόντα από αμίαντο.
  • Προϊόντα από γύψο.
  • Λειαντικά μέσα.
  • Σύρματα, αλυσίδες, συρματοπλέγματα, κοχλίες, καρφοβελόνες, καρφίτσες.
  • Οπτικοί ύαλοι και σκελετοί οματοϋαλίων.
  • Φωτογραφικά και οπτικά όργανα.
  • Ψευδοκοσμήματα, ωρολόγια.
  • Πολύτιμα μέταλλα και λίθοι.
Αθήνα 9 Φεβρουαρίου 1996 

Ο Αρχηγός Πυροσβεστικού Σώματος 

Νικόλαος Αλεβιζάκης 

Αντιστράτηγος 

Εγκρίθηκε από τον Υπουργό 

Δημόσιας Τάξης την 27-2-1996