ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΕΡΟΣΚΑΦΩΝ  ΣΕ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ  ΚΑΙ  ΕΛΙΚΟΔΡΟΜΙΑ

 ΓΕΝΙΚΑ
Στο κεφάλαιο αυτό δίδονται οι βασικές αρχές που αφορούν τα διάφορα διαθέσιμα μέσα για την κατάσβεση των πυρκαγιών στα αεροσκάφη. Θα πρέπει όμως να τονισθεί ότι τα προτεινόμενα μέσα κατάσβεσης αφορούν μόνον τις πυροσβεστικές εγκαταστάσεις πυροπροστασίας των αεροδρομίων και των ελικοδρομίων - για την κατάσβεση των πυρκαγιών στα αεροπλάνα και και στα ελικόπτερα - και όχι τις εγκαταστάσεις εκείνες που έχουν σαν σκοπό την πυροπροστασία των κτιρίων στα αεροδρόμια και στα ελικοδρόμια. Με άλλα λόγια θα ασχοληθούμε με τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την κατάσβεση των πυρκαγιών σε αεροσκάφη που βρίσκονται στον αεροδιάδρομο.
Το θέμα της πυροπροστασίας των αεροσκαφών καλύπτεται εκτενέστατα από τους Αμερικάνικους κανονισμούς (NFPA 423, 422Μ, 415, 407,408,409,421, 417, 410, 403, 412, 402Μ, 414, 424, 1003, 416, 419), τους οποίους μπορεί να συμβουλευθεί ο αναγνώστης για μια ουσιαστική αντιμετώπιση του θέματος.

ΜΕΣΑ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ

Τα προτεινόμενα μέσα κατάσβεσης είναι ο μηχανικός αφρός, η ξηρή σκόνη, το διοξείδιο του άνθρακα και το νερό.

Μηχανικός αφρός
Ο αφρός είναι ιδιαίτερα κατάλληλος για την πυροπροστασία των αεροσκαφών, επειδή τα βασικά συστατικά του -νερό και αφροποιητικό υγρό- μπορούν να μεταφερθούν εύκολα στο σημείο της πυρκαγιάς και να χρησιμοποιηθούν χωρίς καμία καθυστέρηση. Ενα σοβαρό μειονέκτημα που παρουσιάζει η χρήση του αφρού, είναι το πρόβλημα της γρήγορης παροχής μεγάλων ποσοτήτων αφρού στην φωτιά έτσι ώστε να σχηματισθεί ένα αδιαπέραστο στεγανό στρώμα πάνω σε μεγάλες εύφλεκτες υγρές κυλίδες (πχ. κηροζίνη του αεροπλάνου που χύθηκε στο έδαφος και καίγεται).
Ο αφρός - που παράγεται από τη φυσική ανάδευση μίγματος νερού, αέρα και ενός αφροποιητικού υγρού - πρέπει να είναι ικανός να ψύξει τις θερμές επιφάνειες, να μπορεί να σχηματίσει ένα στεγανό στρώμα το οποίο δεν επιτρέπει
στον αέρα να έλθει σε επαφή με τους εύφλεκτους ατμούς και να έχει την δυνατότητα να κλείσει μια πιθανή ρωγμή του στεγανού στρώματος, που μπορεί να δημιουργηθεί από την επίδραση του ανέμου ή της φωτιάς.
Για την παραγωγή του αφρού χρησιμοποιούνται τέσσερεις τύποι αφροποιητικού υγρού:
• Αφροποιητικό υγρό AFFF (Aqueous Film Forming Foam)
• φθοριοπρωτείνη (Fluoroprotein)
• Πρωτείνη
• Χημικές συνθέσεις που βασίζονται σε υδρογονάνθρακες.
Δύο τρόποι χρησιμοποιούνται για την εφαρμογή του αφρού:
• Μέθοδος διασποράς ή διασκορπισμού.
Χρησιμοποιείται για άμμεση εφαρμογή πάνω σε μια μεγάλη επιφάνεια του καιόμενου καυσίμου. Όταν ο αφρός διασκορπίζεται ομοιόμορφα πάνω στην επιφάνεια, προστατεύει τον πυροσβέστη από την ακτινοβολία και ομαλοποιεί την φωτιά σε μικρό χρόνο.
• Μέθοδος στερεού ρεύματος.
Χρησιμοποιείται κυρίως όταν οι συνθήκες πυρκαγιάς απαιτούν την κάλυψη μεγάλων αποστάσεων μέχρι την εστία.

Ξηρή σκόνη
Στην αρχή οι ενώσεις αυτές είχαν σαν βάση το διττανθρακικό νάτριο, ενώ τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται ενώσεις που έχουν σαν βάση το διττανθρακικό ποτάσιο, το χλωριούχο ποτάσιο κλπ.. Οι ξηρές χημικές ενώσεις έχουν καλά χαρακτηριστικά κατάκλυσης, παρέχουν ικανοποιητική προστασία απένατι στην ακτινοβολία και μπορούν να διεισδύσουν σε χώρους που αδυνατούν άλλα μέσα κατάσβεσης. Η ξηρή σκόνη χρησιμοποιείται συνήθως σαν συμπληρωματικό μέσο κατάσβεσης στην πυροπροστασία των αεροσκαφών, όταν το κύριο μέσο είναι ο αφρός. Εφαρμόζεται στα αρχικά στάδια της πυρκαγιάς, πριν από την χρησιμοποίηση του αφρού, και είναι σημαντικό να παρουσιάζει μια συμβατότητα μαζί του.

Διοξείδιο του άνθρακα
Το διοξείδιο του άνθρακα χρησιμοποιείται σαν συμπληρωματικό μέσο κατάσβεσης στην πυροπροστασία των αεροσκαφών, όταν το κύριο μέσο είναι ο αφρός. Παρουσιάζει εξαιρετικά χαρακτηριστικά κατάκλυσης, δεν αφήνει κατάλοιπα και μπορεί να διεισδύσει σε χώρους που αδυνατούν άλλα μέσα κατάσβεσης. Εφαρμόζεται πριν από την χρησιμοποίηση του αφρού, στα αρχικά στάδια της πυρκαγιάς, ή διαδοχικά για τον έλεγχο των πυρκαγιών που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Όπως είδαμε  το CO2 αποθηκεύεται σε χαλύβδινες φιάλες (σύστημα υψηλής πίεσης) ή σε ψυχόμενες δεξαμενές (σύστημα χαμηλής πίεσης).    Στην πυροπροστασία των αεροσκαφών χρησιμοποιείται το σύστημα χαμηλής πίεσης, οπότε το CO2 εφαρμόζεται σε ποσότητες 450 kg τουλάχιστον - όταν συνδυάζεται με τον αφρό - με ελάχιστη παροχή 450 kg/min. To CO2 υψηλής πίεσης προορίζεται μόνο στους φορητούς πυροσβεστήρες που υπάρχουν για την συμπληρωματική πυροπροστασία των αεροσκαφών.

Νερό
Οι πυρκαγιές που συμβαίνουν συνήθως στα αεροπορικά δυστηχήματα, βασίζονται σε εύφλεκτα υγρά που δεν επιτρέπουν τη χρήση του νερού. Μεγάλες ποσότητες νερού με υψηλή ταχύτητα χρησιμοποιούνται μόνο για τον καθαρισμό κηλίδων καυσίμου από μια επιφάνεια. Αντίθετα, το αυτόματο σύστημα τεχνητής ομίχλης νερού  είναι ένα αποτελεσματικό μέσο για την πυροπροστασία των ανθρώπων που έχουν παγιδευθεί σε ένα αεροπορικό δυστήχημα ή εκείνων που ασχολούνται με την πυρόσβεση του αεροσκάφους.
Από τις λίγες πληροφορίες που δίνουμε σχετικά με τα μέσα κατάσβεσης των αεροσκαφών, εύκολα διαπιστώνουμε ότι κανένα από τα προτεινόμενα μέσα δεν μπορεί μόνο του να καλύψει με επιτυχία το πρόβλημα της πυρόσβεσης στα αεροσκάφη. Βέβαια το πιο αποτελεσματικό μέσο μέχρι σήμερα είναι ο μηχανικός αφρός και σ' αυτόν βασίζονται οι υπηρεσίες πυροπροστασίας. Πρέπει όμως να συνδυάζεται και με τα άλλα μέσα κατάσβεσης για να έχει σημαντικές πιθανότητες επιτυχίας μια επιχείρηση πυροπροστασίας.
Η παρουσία των κραμάτων μαγνησίου στις κατασκευές των αεροσκαφών, δημιουργεί ένα ακόμα σημαντικό πρόβλημα στην κατάσβεση των πυρκαγιών. Κανένα από τα χρησιμοποιούμενα μέσα δεν είναι ικανό να εξουδετερώσει πλήρως το καιόμενο μαγνήσιο,το οποίο μπορεί να προκαλέσει μια νέα ανάφλεξη των ατμών του εύφλεκτου υγρού. Οι μόνες πρακτικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση αυτής της δυσκολίας είναι:
• με την απομάκρυνση του μαγνησίου από την περιοχή της φωτιάς
• με την τοπική εφαρμογή ειδικών μέσων
• με την κάλυψη της φωτιάς με ξηρή άμμο
• με την ψύξη με νερό ή αφρό
• με την κάλυψη των εύφλεκτων υγρών με ένα στρώμα αφρού, οπότε το μαγνήσιο απομονώνεται και καίγεται μόνο του.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΑ ΤΗΝ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΑΕΡΟΣΚΑΦΩΝ ΣΕ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΛΙΚΟΔΡΟΜΙΑ

Οι παρακάτω προτάσεις βασίζονται στην αντίληψη ότι μέσα σε μια ειδικά καθορισμένη επιφάνεια - γύρω από την άτρακτο ενός αεροσκάφους - υπάρχει η δυνατότητα να κατασβεσθεί ή να ελέγχει η πυρκαγιά, με αποτέλεσμα να διασωθούν οι παγιδευμένοι και ακινητοποιημένοι επιβάτες. Για τον καθορισμό της επιφάνειας αυτής που ονομάζεται επιφάνεια προστασίας, θεωρούμε ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο με μήκος ίσο με το ολικό μήκος του αεροσκάφους (ή το μέσο όρο των μηκών για μια ομάδα όμοιων αεροσκαφών) και πλάτους ίσο με
το πλάτος της ατράκτου προσαυξημένο κατά 30,5 m. Αν το ολικό μήκος του αεροσκάφους είναι μικρότερο από 19,8 m, η προσαύξηση του πλάτους τς ατράκτου μειώνεται σε 12,2 m.
Όπως είδαμε στην προηγούμενη παράγραφο, ο μηχανικός αφρός αποτελεί το κύριο μέσο κατάσβεσης της πυρκαγιάς. Για την επίτευξη όμως της μεγίστης ταχύτητας στον έλεγχο της φωτιάς, απαιτείται ο συνδυασμός του μηχανικού αφρού με την ξηρή σκόνη και το διοξείδιο του άνθρακα χαμηλής πίεσης. Όταν χρησιμοποιείται μηχανικός αφρός που παράγεται από το αφροποιητικό υγρό AFFF, ο έλεγχος της φωτιάς πραγματοποιείται σε 60 s εφόσον η επιφάνεια προστασίας καλυφθεί από μηχανικό αφρό με ειδική παροχή 0,13 (gal/min) ft2 ή 8,6 (It/min) m2, όταν ο χρησιμοποιούμενος μηχανικός αφρός παράγεται από φ8οριοπρωτείνη ή πρωτείνη.
Στη συνέχεια δίνονται τρείς πολύ χρήσιμοι πίνακες. Στον πίνακα 10.1 αναφέρονται τα βασικά είδη των αεροσκαφών με το ολικό μήκος τους. Στον πίνακα 10.2 καθορίζεται ο δείκτης ενός αεροδρομίου σε συνάρτηση με το ολικό μήκος των αεροσκαφών. Τέλος στο πίνακa 10.3  δίνονται οι ελάχιστες προτεινόμενες ποσότητες των πυροσβεστικών μέσων για την προστασία των επιχειρήσεων διάσωσης σε αεροδρόμια .