 Βιβλιοθήκη
|
||
 |
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Βασικές έννοιες > Εργατικό ατύχημα θεωρείται το βίαιο συμβάν που λαμβάνει χώρα κατά την εκτέλεση της εργασίας ή με αφορμή την εργασία, με συνέπεια τραυματισμό του σώματος, βλάβη της υγείας ή απώλεια της ζωής του εργαζομένου (Νομοθεσία ΙΚΑ, Ν. 1846/51). Από τον ορισμό αυτό προκύπτει ότι στα ατυχήματα περιλαμβάνονται και αυτά που συμβαίνουν στο δρόμο, εκτός των χώρων εργασίας, κατά τη μετακίνηση των εργαζομένων προς και από την εργασία τους. > Παρ' ολίγον ατύχημα (near miss) ονομάζεται ένα γεγονός που μολονότι δεν προκάλεσε κανένα τραυματισμό ή ζημιά τη στιγμή που προκλήθηκε, δημιούργησε, ωστόσο, όλες τις προϋποθέσεις για ένα πραγματικό ατύχημα. Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα βαρύ μεταλλικό εργαλείο που πέφτει από μεγάλο ύψος ανάμεσα σε εργαζόμενους σε κάποιο εργοστάσιο χωρίς, ωστόσο, να χτυπήσει κανένα. Ένα τέτοιο περιστατικό δεν πρέπει να μείνει απαρατήρητο, διότι δημιούργησε όλες τις προϋποθέσεις ενός ατυχήματος που εντελώς τυχαία δεν ολοκληρώθηκε. Τα παρ' ολίγον ατυχήματα είναι εξίσου σοβαρά με τα ολοκληρωμένα ατυχήματα και η εξέταση τους δίνει τις εξής δυνατότητες: • Εντοπίζονται αδύνατα σημεία του εξοπλισμού ή των διεργασιών ή του τρόπου εργασίας, που μπορούν να προκαλέσουν ατυχήματα. • Επισημαίνονται οι περιπτώσεις ελλιπούς ασφάλειας στο χώρο εργασίας και λαμβάνονται διορθωτικά μέτρα. Η έννοια του κινδύνου είναι μια σύνθεση των εννοιών της ανεπιθύμητης συνεπείας και της αβεβαιότητας. Μια διαδικασία συνεπάγεται κάποιο κίνδυνο, αν είναι δυνατό από το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής να προκύψει μια ανεπιθύμητη συνέπεια και επιπλέον, αν η πραγματοποίηση της συνέπειας αυτής δεν είναι κάτι που συμβαίνει με βεβαιότητα, αλλά παρουσιάζει κάποιο στοχαστικό χαρακτήρα.Το πρώτο βήμα στον καθορισμό του κίνδυνου είναι ο προσδιορισμός, ποιοτικός ή/και ποσοτικός των δυνατών ανεπιθύμητων συνεπειών. Σε ότι αφορά τις μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ο κίνδυνος συνίσταται σε πιθανές συνέπειες της λειτουργίας τους στην υγεία, το περιβάλλον και την οικονομία. Οι συνέπειες αυτές αναλύονται ιεραρχικά στις επιμέρους επιδράσεις, μέχρις ότου φθάσει κανείς σε ένα επίπεδο συνεπειών, για κάθε μια από τις οποίες, αφ' ενός μεν υπάρχει κάποιος ποσοτικός δείκτης μέτρησης του μεγέθους της και αφ' ετέρου επιτυγχάνεται μια ικανοποιητική περιγραφή της ποιοτικής σπουδαιότητας της συνέπειας. Αν υπάρχει μια σειρά γεγονότων τα οποία μπορούν να προκαλέσουν βλάβη σε ένα σύστημα ή ένα άτομο, τότε ο κίνδυνος μπορεί να παρασταθεί από την παρακάτω έκφραση: R=Σ(pi-ci) (1.1) όπου pi είναι η πιθανότητα να συμβεί το i γεγονός και ci είναι η επίπτωση του. > Πηγή κίνδυνου ή απλώς κίνδυνος (hazard). Αναφέρεται σε μια κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες συνέπειες και δεν πρέπει να συγχέεται με τη διακινδύνευση (risk) που εκφράζει την πιθανότητα ή συχνότητα πρόκλησης βλάβης λόγω της ύπαρξης πηγής κινδύνου μέσα στο σύστημα. > Αξιοπιστία (reliability) είναι η προσδοκία ότι ένα συγκεκριμένο σύστημα θα εκτελέσει τη λειτουργία για την οποία προγραμματίστηκε για το προκαθορισμένο χρονικό διάστημα. Με άλλα λόγια είναι ένα μέτρο της βεβαιότητας μας ότι το σύστημα θα βρίσκεται σε μια από τις λειτουργικές του καταστάσεις. Είναι ένας όρος που γίνεται διαρκώς πιο δημοφιλής ακόμη και σε εκφράσεις της καθημερινής ζωής, καθώς είναι απευθείας συνδεμένος με την ποιότητα των προϊόντων και το υψηλό επίπεδο ασφάλειας που οι σύγχρονοι καταναλωτές απαιτούν από τα βιομηχανικά προϊόντα. > Διαθεσιμότητα (availability) ενός συστήματος είναι η πιθανότητα να βρεθεί το σύστημα αυτό σε κατάσταση λειτουργίας, όταν του ζητηθεί να εκτελέσει την αποστολή του. Είναι μια έννοια συμπληρωματική της αξιοπιστίας. Και οι δύο μαζί αποτελούν ένα μέτρο για τον ενεργό χρόνο και την ασφάλεια ενός συστήματος. > Η ασφάλεια (safety) είναι μια έννοια που μπορεί να συσχετιστεί με διαφορετικές κατηγορίες βιομηχανικών ή άλλων δραστηριοτήτων. Υπάρχουν όροι όπως "ασφαλής λειτουργία", "μηχανισμός που όταν χαλάει παραμένει σε ασφαλή θέση", "βαλβίδα ασφάλειας», κ.λπ. που παρουσιάζουν μερικές απ' αυτές τις απόψεις. Γενικά θα μπορούσε να λεχθεί ότι μια διεργασία είναι ασφαλής, όταν η εξέλιξη της δεν συνεπάγεται κανένα κίνδυνο (ή κίνδυνο μέχρι ένα ποσοτικο-ποιημένο επίπεδο) στους χειριστές και το περιβάλλον της εγκατάστασης. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο όρος ασφάλεια που περιλαμβάνεται σε αυτό το βοήθημα υπονοεί την έννοια, όπως αυτή προσδιορίζεται από την αγγλική λέξη safety και δεν πρέπει να συγχέεται με τις έννοιες security και insurance που στα ελληνικά αποδίδονται συχνά με τον ίδιο όρο. Η έννοια της ασφάλειας και του κίνδυνου συνδέονται φυσικά με την έννοια του ατυχήματος. Η γενικά παραδεκτή άποψη ότι η ασφάλεια είναι κάτι που ο καθένας επιδιώκει και ο κίνδυνος κάτι που αποφεύγει, είναι μόνο μερικά σωστή. Υπάρχουν πολλά δημοφιλή αθλήματα, όπως οι αγώνες αυτοκινήτου που είναι πολύ επικίνδυνα, αλλά παρόλα αυτά έχουν φανατικούς οπαδούς. Οι καθημερινές δραστηριότητες εξάλλου, όπως το κάπνισμα ή η οδήγηση μοτοσυκλέτας περικλείουν σοβαρούς κίνδυνους, όπως αναλύεται στο Κεφ. 3.4. Σε ό,τι αφορά τις βιομηχανικές δραστηριότητες, πολύ συχνά εμφανίζεται το ερώτημα: "Πόσο ασφαλές είναι το αρκετά ασφαλές;". Μια πιθανή απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι το ασφαλέστερο εργοστάσιο είναι αυτό που δεν λειτουργεί, όπως θα λέγαμε ότι δεν θα πάθουμε τροχαίο ατύχημα, αν δεν βγούμε από το σπίτι μας, που και εκεί πάλι διατρέχουμε κάποιους κινδύνους. Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής πάντως, ότι οι ασθένειες στο σύνολο τους ευθύνονται για 15 φορές περισσότερους θανάτους από ότι τα ατυχήματα. 1.2 Συντελεστές ατυχημάτων και οικονομικές επιπτώσεις 1.2.1 Γενικά Στοιχεία του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (ILO) για το έτος 2001 φανερώνουν ότι, κάθε ημέρα 5.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από ατυχήματα ή ασθένειες που σχετίζονται με την εργασία τους. Κάθε χρόνο συμβαίνουν περίπου 270 εκατομμύρια εργατικά ατυχήματα (θανατηφόρα και μη) και διαπιστώνονται περίπου 160 εκατομμύρια περιπτώσεις εργασιακών ασθενειών. Στο ένα τρίτο των περιπτώσεων η ασθένεια προκαλεί την απουσία από την εργασία για τέσσερις ή περισσότερες ημέρες. Εκτιμάται ότι περίπου 355.000 θάνατοι το χρόνο συμβαίνουν στις θέσεις εργασίας από τους οποίους οι μισοί στον τομέα της γεωργίας. Άλλοι τομείς υψηλού κινδύνου είναι οι εξορύξεις, οι κατασκευές και η αλιεία. Ένα ποσοστό 4% του Παγκόσμιου ΑΕΠ (1.251.353 $ USA) είναι το συνολικό κόστος των παντός είδους εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών. Οι απώλειες σε όρους ΑΕΠ που οφείλονται στα εργατικά ατυχήματα, στις επαγγελματικές ασθένειες και γενικότερα στα προβλήματα που αφορούν στη σχέση υγείας και συνθηκών εργασίες είναι 20 φορές μεγαλύτερες από ότι ολόκληρη η επίσημη βοήθεια προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι επικίνδυνες ουσίες σκοτώνουν 340.000 εργαζομένους σε όλο τον κόσμο ετησίως, μεταξύ των οποίων ο αμίαντος κατηγορείται ως η αιτία για 100.000 θανάτους. Ο καρκίνος είναι η κυριότερη αιτία θανάτων που σχετίζονται με την εργασία και ευθύνεται για το 32% των απωλειών. Στα πλαίσια της Κοινοτικής οδηγίας 89/391/EEC για την "Εφαρμογή μέτρων για την προώθηση της βελτίωσης της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία" διεξήχθη στατιστική έρευνα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τα εργατικά ατυχήματα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για τα έτη 1994-1999 και δημοσιεύθηκε πρόσφατα (2002). Το άρθρο 9, παράγραφοι γ, δ) της οδηγίας υποχρεώνει τους εργοδότες να τηρούν ένα κατάλογο ατυχημάτων που συνέβησαν στο χώρο εργασίας και είχαν ως συνέπεια την απουσία ενός ή περισσοτέρων εργατών για περισσότερο από 3 ημέρες. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα έχει εναρμονιστεί με την οδηγία αυτή με το Π.Δ. Π/96. Από την έρευνα αυτή διαπιστώνεται ότι ο μεγαλύτερος αριθμός ατυχημάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο συμβαίνει στον κατασκευαστικό κλάδο. Στον Ελληνικό χώρο, τα συνολικά εργατικά ατυχήματα παρουσιάζονται μειωμένα σε ποσοστό 26% την περίοδο 1977-2001, ενώ παρά την προώθηση που έχει τύχει η εργασιακή ασφάλεια τα τελευταία χρόνια, αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες εμφανίζουν αυξητική τάση. Στην Ελλάδα παρά τη σημαντική μείωση του συνόλου των εργατικών ατυχημάτων τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα παρουσιάζουν σημαντική αύξηση σε ποσοστό που φτάνει το 30%. Στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας για τα ατυχήματα που έγιναν κατά την περίοδο 1977-2001 στην Ελλάδα, φανερώνουν μεταξύ άλλων ότι: • Υπάρχει σημαντική αύξηση των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων κατά την τριετία 1999-2001 (Σχ. 1.1). • Το μεγαλύτερο ποσοστό των θανατηφόρων ατυχημάτων κατέχει ο κλάδος των οικοδομών με 57%, αν και αποτελεί μόλις το 7% του εργατικού δυναμικού της χώρας. • Κάθε χρόνο τραυματίζονται σοβαρά 4000-5000 εργαζόμενοι • Το ετήσιο κόστος των εργατικών ατυχημάτων που επιβαρύνει το Ίδρυμα Κοινωνικής Ασφάλισης ανέρχεται σε περίπου 50.000.000 €.
Σχήμα 1.1: Θανατηφόρα ατυχήματα της περιόδου 1977-2001 που δηλώθηκαν στο Υπουργείο Εργασίας. 1.2.2 Ανάλυση μεγάλων ατυχημάτων σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις Μετά από ανάλυση των 100 μεγαλύτερων ατυχημάτων από άποψη" υλικών απωλειών την περίοδο 1957-1986 βρέθηκαν στις εγκαταστάσεις πετρελαίου και πετροχημικών (ΗΡΙ) συσχετίσεις της κατανομής των ατυχημάτων με τον τύπο της μονάδας, τον τύπο του συγκροτήματος, το είδος του εξοπλισμού, τον τρόπο λειτουργίας και τις αιτίες των ατυχημάτων. Όλα αυτά τα ατυχήματα ξεπέρασαν ένα ελάχιστο όριο ίσο με 10.000.000$ σε ζημιές. Σπάνια είχαν θύματα έξω από τα όρια του εργοστασίου (μόνο τρία από τα 100 ατυχήματα είχαν θύματα εκτός εργοστασίου). Αυτά τα 100 ατυχήματα εμφανίζουν υλικές ζημιές συνολικού ύψους 3.577.000.000$ σε τιμές Ιανουαρίου 1987, ενώ οι κατά περίπτωση ζημιές ποικίλλουν από 10.000.000$ έως 233.000.000$ με μέσο όρο τα 35.800.000$. Στα 30 χρόνια που εξετάσθηκαν, ο αριθμός των απωλειών περίπου διπλασιάσθηκε σε κάθε διαδοχική δεκαετία. Η ολική αξία των απωλειών, επίσης, υπερδιπλασιάσθηκε κάθε δεκαετία σε σταθερές τιμές (Σχ. 1.2).
Σχήμα 1.2: Διπλασιασμός ανά δεκαετία των ολικών ανηγμένων (Ιαν. 1987) ζημιών σε εγκαταστάσεις πετρελαίου και πετροχημικών (ΗΡΙ). > Απώλειες κατά συγκρότημα Σαράντα δύο από τα 100 ατυχήματα συνέβησαν σε διυλιστήρια (Σχ.1.3). Υπήρξαν επίσης 16 σε εγκαταστάσεις πετροχημικών, 11 στην παραγωγική διαδικασία πλαστικών και ελαστικών και 10 σε χημικές εγκαταστάσεις. Οι 7 πυρκαγιές και εκρήξεις που σχετίζονται με πλοία περιλαμβάνονται εδώ, μόνο επειδή συνέβησαν στις αποβάθρες των βοηθητικών εγκαταστάσεων χημικών συγκροτημάτων. Τα 7 περιστατικά σε πλοία κατατάσσονται ανάλογα με τη βοηθητική εγκατάσταση που εξυπηρετούσε το πλοίο τη στιγμή του ατυχήματος.
Σχήμα 1.3: Απώλειες εγκαταστάσεων ΗΡΙ κατά είδος εγκατάστασης. > Απώλειες κατά τύπο μονάδας Στην κατηγορία των διυλιστηρίων οι μονάδες αλκυλίωσης εμφανίζονται στη λίστα συχνότερα από κάθε άλλη μονάδα. Υπάρχουν τέσσερα περιστατικά αλκυλίωσης με θειικό οξύ και ένα με υδροφθορικό οξύ με ένα ύψος ανηγμένων στο 1987 τιμών ίσο με 36.200.000$. Οι ζημιές της μοναδικής μονάδας αλκυλίωσης με υδροφθορικό οξύ ήσαν μεγαλύτερες από το μέσο όρο των αντίστοιχων ζημιών των μονάδων με θειικό οξύ. Η απόσταξη αργού, η υγρή καταλυτική πυρόλυση, η υδροπυρόλυση, η υδροε-πεξεργασία, η κλασμάτωση ελαφρών κλασμάτων και οι μονάδες απασφάλτωσης με διαλύτη εμφανίζονται από δυο φορές στη λίστα. Υπάρχουν επίσης 12 πυρκαγιές δεξαμενών και 4 ατυχήματα σε μονάδες φορτοεκφόρτωσης διυλιστηρίων. Οι εγκαταστάσεις αιθυλενίου είναι υπεύθυνες για τις μισές από τις απώλειες των πετροχημικών συγκροτημάτων και εμφανίζονται στον πίνακα 8 φορές με ένα μέσο ύψος ανηγμένων ζημιών 31.200.000$. Αυτό το αποτέλεσμα δεν είναι περίεργο αν σκεφθεί κανείς τις τεράστιες ποσότητες αερίων υδρογονανθράκων που παράγονται και καθαρίζονται στις εγκαταστάσεις αυτές. Είναι αξιοσημείωτο ότι 7 από τις απώλειες συνέβησαν τα πρώτα 20 χρόνια της μελέτης, ενώ μόνο μία απώλεια συνέβη τα τελευταία 10 χρόνια. Τα συγκροτήματα πλαστικών - ελαστικών βρίσκονται στη λίστα 11 φορές. Τέσσερις περιπτώσεις αφορούσαν διαδικασίες πολυαιθυλενίου χαμηλής πυκνότητας με πιέσεις που έφθαναν τα 3.400 bar. Η μέση ανηγμένη ζημιά ήταν 20.600.000$. Άλλα συγκροτήματα πλαστικών και ελαστικών εμφανίζονται το καθένα· δύο φορές και περιλαμβάνουν πολυβινυλοχλωρίδιο, πολυστυρένιο και πολυπροπυλένιο. Υπήρξε ακόμη μία έκρηξη σε εγκατάσταση νεοπρενίου. > Σχεση εξοπλισμού - ατυχημάτων Οι διαρροές και οι αστοχίες των συστημάτων σωληνώσεων που περιλαμβάνουν σωληνώσεις κάθε είδους, φλάντζες, συνδέσμους διαστολής, κ.α. είχαν σχέση με 29 από τις απώλειες (Σχ. 1.4).
Σχήμα 1.4: Αριθμοί ατυχημάτων ανά είδος εξοπλισμού. Σε τέσσερις επιπλέον καταστροφές αιτία ήσαν οι βαλβίδες. Οι αστοχίες μετρητών οδήγησαν σε δυο διαφυγές ελαφρών κλασμάτων. Μία αστοχία σωλήνω σης σε ένα πετροχημικό συγκρότημα στην Αγγλία (Flixborough) προκάλεσε υλικές ζημιές ύψους 114.000.000$ το 1974. Αυτή αποτελεί τη μεγαλύτερου ύψους απώλεια στην περίοδο που εξετάσθηκε και φθάνει στα 233.000.000$ σε τιμές Ιανουαρίου 1987. Σε αυτό το ατύχημα υπήρξε αστοχία μιας παρακαμπτήριος σωλήνωσης 20 ιντσών ενός αντιδραστήρα οξείδωσης κυκλοεξανίου, απελευθερώνοντας θερμό κυκλοεξάνιο που σχημάτισε ένα μεγάλο νέφος ατμού και που στη συνέχεια αναφλέγηκε.Από τα 17 ατυχήματα δεξαμενών αποθήκευσης, τα 12 αφορούσαν ατμοσφαιρικές δεξαμενές και τα 4 δεξαμενές με πίεση. Σε μία περίπτωση το ατύχημα συνέβη σε μία μεγάλη δεξαμενή που κάλυπτε έκταση οκτώ εκταρίων και περιείχε 846.000 βαρέλια πετρελαίου καύσης (fuel oil). Μερικές από τις πυρκαγιές σε ατμοσφαιρικές δεξαμενές οδήγησαν σε αναβρασμό και κατάρρευση των δεξαμενών. Στα περισσότερα από τα ατυχήματα σε δεξαμενές πίεσης δημιουργήθηκαν μεγάλα νέφη ατμών που αναφλέγηκαν. Σε όλες τις περιπτώσεις οι καταστροφές ήταν εκτεταμένες. Οι ζημιές από αυτές τις 17 πυρκαγιές έφθασαν σχεδόν στο 1/4 των ζημιών του συνόλου των 100 ατυχημάτων. Η μέση ανηγμένη ζημιά δεξαμενής είναι 47.600.000$. > Τρόπος λειτουργίας Είκοσι δύο από τις απώλειες συνέβησαν όταν η εγκατάσταση ή η μονάδα δεν ήταν σε κανονική λειτουργία. Αυτό ενισχύει τη γενική πεποίθηση ότι οι πιο επικίνδυνες περίοδοι είναι κατά το ξεκίνημα, το σταμάτημα ή κατά τις επισκευές σε φάση λειτουργίας. Δώδεκα απώλειες συνέβησαν κατά το ξεκίνημα ή το σταμάτημα και τρεις κατά τις επισκευές σε λειτουργία. > Τύποι ατυχημάτων Σαράντα δύο από τις 100 απώλειες προήλθαν από εκρήξεις νεφών ατμών (Σχ. 1.5). Αυτές οι εκρήξεις συνέβησαν με περιορισμό (εντός κτιρίων) ή χωρίς περιορισμό (σε ελεύθερο χώρο). Η υψηλή συχνότητα εκρήξεων νεφών ατμών αναμένεται, αν σκεφθεί κανείς τις υψηλές πιέσεις επεξεργασίας και αποθήκευσης των ελαφρών κλασμάτων.
Ατμοί υγραερίου (LPG) έχει βρεθεί ότι έχουν ταξιδέψει μέχρι 500 m πριν φθάσουν σε μία πηγή έναυσης και αναφλέγουν. Οι εκρήξεις νεφών ατμών έχουν τραβήξει την προσοχή κατά τα τελευταία 10-15 χρόνια. Πολλές ασφαλιστικές εταιρίες πετρελαιοειδών και χημικών χρησιμοποιούν σήμερα μοντέλα νέφους ατμών για να εκτιμήσουν τη μέγιστη πιθανότητα ατυχήματος. Η χρήση ικανοποιητικά συντηρούμενων μόνιμων ανιχνευτών καυσίμων αερίων σε βιομηχανίες πετρελαιοειδών - πετροχημικών θα μπορούσε να μειώσει την υψηλή συχνότητα ατυχημάτων από νέφη ατμών. Ατμοί υγραερίου (LPG) έχει βρεθεί ότι έχουν ταξιδέψει μέχρι 500 m πριν φθάσουν σε μία πηγή έναυσης και αναφλέγουν. Οι εκρήξεις νεφών ατμών έχουν τραβήξει την προσοχή κατά τα τελευταία 10-15 χρόνια. Πολλές ασφαλιστικές εταιρίες πετρελαιοειδών και χημικών χρησιμοποιούν σήμερα μοντέλα νέφους ατμών για να εκτιμήσουν τη μέγιστη πιθανότητα ατυχήματος. Η χρήση ικανοποιητικά συντηρουμένων μόνιμων ανιχνευτών καυσίμων αερίων σε βιομηχανίες πετρελαιοειδών - πετροχημικών θα μπορούσε να μειώσει την υψηλή συχνότητα ατυχημάτων από νέφη ατμών. Σε τρεις από τις εκρήξεις σε διυλιστήρια, η απόκριση της πυροσβεστικής υπηρεσίας της εγκατάστασης ήταν καθυστερημένη, επειδή καταστράφηκαν μερικώς ή ολικώς οι πόρτες του πυροσβεστικού σταθμού από την έκρηξη του νέφους ατμών. > Αιτίες ατυχημάτων Στο Σχ. 1.6. φαίνονται οι επτά αιτίες στις οποίες οφείλονται τα 100 ατυχήματα. Αστοχία του μηχανολογικού εξοπλισμού ήταν η πιο συχνή αιτία (38 ατυχήματα), πράγμα που δείχνει κακή συντήρηση ή ελλιπή επιθεώρηση.
Σχήμα 1.6: Οι επιά αιτίες απωλειών των 100 ατυχημάτων. Εκτός από φυσικές καταστροφές το "ανθρώπινο λάθος" είναι η αιτία όλων των ατυχημάτων, αν κάθε ατύχημα αναλυθεί σε βάθος. Ο όρος "λειτουργικό λάθος" υποδηλώνει ένα ανθρώπινο λάθος που οδήγησε άμεσα σε ατύχημα και περιλαμβάνει λάθη που έχουν γίνει από προϊσταμένους, συντηρητές ή χειριστές. Παρόλο που οι επικίνδυνες εργασίες κοπής και συγκόλλησης είναι υπεύθυνες για πολλές πυρκαγιές σε εργοστάσια κατασκευών, κανένα από τα 100 ατυχήματα δεν προήλθε από τέτοια θερμή εργασία. Η αυστηρή επίβλεψη κοπής με φλόγα και συγκόλλησης σε εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών - πετροχημικών έχουν συντελέσει αναμφίβολα στη μηδενική συμβολή αυτών των αιτιών σε σοβαρά ατυχήματα. > Σνμπεράσματα Η προηγουμένη ανάλυση αφορά τα 100 μεγαλύτερα ατυχήματα σε εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών - πετροχημικών, πολλές όμως από τις εκτιμήσεις της ισχύουν εξίσου καλά για το σύνολο της βιομηχανίας. Όσον αφορά τον εξοπλισμό, τα συστήματα σωληνώσεων αποτελούν την κυρία αιτία διαρροών καυσίμων που οδηγούν τελικά σε ατυχήματα. Γενικά, επίσης, ισχύει ότι οι πιο επικίνδυνες φάσεις σε μια εγκατάσταση είναι το ξεκίνημα, το σταμάτημα και οι επισκευές σε λειτουργία των μονάδων. Με την εξαίρεση των φυσικών καταστροφών (και αυτά όχι πάντοτε), ο ανθρώπινος παράγοντας βρίσκεται πίσω από κάθε ατύχημα, είτε αυτός είναι εμφανής (π.χ. λειτουργικά λάθη, ελλιπής συντήρηση), είτε είναι αφανής (π.χ. σχεδιασμός εγκαταστάσεων χωρίς "εγγενή" ασφάλεια). Οι πιο καταστροφικοί τύποι ατυχημάτων στη χημική βιομηχανία (και όχι μόνο) είναι οι εκρήξεις. Εκρήξεις μηχανικές, φυσικές, χημικές, ηλεκτρικές, αερίων ή σκόνης μπορούν να συμβούν σε κάθε βιομηχανία, αλλά και στις μεταφορές και στο χρήστη ενός τεχνολογικού προϊόντος. Οι περισσότερες πυρκαγιές επίσης καταλήγουν σε εκρήξεις. Αυτοί είναι οι λόγοι που στη συνέχεια αναπτύσσονται περισσότερο οι κίνδυνοι έκρηξης, κίνδυνοι που γίνονται ακόμη πιο εμφανείς αν σκεφθεί κανείς τη μεγάλη ταχύτητα του φαινομένου και την αδυναμία έγκαιρης προφύλαξης από τα καταστροφικά αποτελέσματα μιας έκρηξης. Τα συνολικά ατυχήματα στην Ελληνική Επικράτεια παρουσίασαν σημαντική μείωση κατά ένα ποσοστό 25% την πενταετία 1994-1999, τα θανατηφόρα ατυχήματα όμως σημείωσαν αύξηση. Είναι γεγονός ότι μεμονωμένα αίτια που έχουν οδηγήσει στην αύξηση αυτή δεν είναι εύκολο να επισημανθούν. Είναι βέβαιο όμως, ότι η πιστή εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου εργασιακής ασφάλειας, τόσο από την πλευρά των εργοδοτών, όσο και από τη πλευρά των εργαζομένων, μπορεί σε μεγάλο βαθμό να καταστήσει τις συνθήκες εργασίας πιο ασφαλείς με όλα τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη που αυτό συνεπάγεται.
|
|
