 Βιβλιοθήκη
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
4.4 Στατικός ηλεκτρισμός 4.4.1 Ανάπτυξη στατικού ηλικτρισμού Στο βιομηχανικό περιβάλλον εμφανίζεται πάντοτε στατικός ηλεκτρισμός, που παράγεται με την επαφή, την απομάκρυνση ή το τρίψιμο μεταξύ δυο διαφορετικών υλικών. Στο Σχ. 4.9 παρουσιάζονται ορισμένες τυπικές καταστάσεις που μπορούν να παράγουν ηλεκτρισμό. Βαθμιαία μπορεί να αναπτυχθεί ένα ηλεκτρικό πεδίο ικανό να διασπάσει την αντίσταση του αέρα ανάμεσα στα δύο αντικείμενα. Το αποτέλεσμα είναι η αποφόρτιση με ηλεκτρικό σπινθήρα που έχει συχνά αρκετή ενέργεια για να αναφλέξει εύφλεκτα μίγματα αερίων, ατμών, εκνεφώματος ή καύσιμης σκόνης με τον αέρα. Ο σπινθήρας αυτός μπορεί ακόμη να προκαλέσει την ανάφλεξη, αποσύνθεση ή έκρηξη εκρηκτικών ή άλλων ασταθών ουσιών όπως τα υπεροξείδια. Παρόλο που ο κύριος κίνδυνος του στατικού ηλεκτρισμού είναι η ανάφλεξη, μπορεί ακόμη να προκαλέσει ηλεκτρικό πλήγμα (shock) σε ανθρώπους, εσφαλμένες ενδείξεις σε ευαίσθητα όργανα και απόθεση σκόνης σε ανεπιθύμητα σημεία. Μπορεί να προκαλέσει επίσης συσσωμάτωση ενός κονιώδους υλικού εμποδίζοντας έτσι την ομαλή ροή του σε χοάνες και σιλό.
Σχήμα 4.9: Τυπικές καταστάσεις παραγωγής φορτίων. Ο κίνδυνος ηλεκτροπληξίας ανθρώπου που φορτίζεται με στατικό ηλεκτρισμό και στη συνέχεια ακουμπά γειωμένο μεταλλικό αντικείμενο είναι μικρός, είναι δυνατό όμως η ηλεκτρική εκκένωση να προκαλέσει κάποια ακούσια κίνηση που να οδηγήσει σε ατύχημα. Ο στατικός ηλεκτρισμός παράγεται τεχνητά για χρήση σε αρκετές διεργασίες, όπως απομάκρυνση σκόνης από αέρια, βάψιμο με ψεκασμό και σύγχρονες μέθοδοι εκτύπωσης. Η εκτόξευση σταγονιδίων υγρού και στερεών σωματιδίων με τη βοήθεια αερίου σε υψηλές πιέσεις συνοδεύεται πάντοτε από στατικό ηλεκτρισμό. Εάν το υγρό είναι εύφλεκτο και το εκνέφωμα προέρχεται από ανεξέλεγκτη διαφυγή, είναι μερικές φορές δυνατό να παραχθεί σπινθήρας που να αναφλέξει το υλικό. Στατικά φορτία σε μικρά σωματίδια, ιδιαίτερα σε κακούς αγωγούς, μπορούν να εκφορτισθούν διαμέσου του αέρα χωρίς σπινθήρα, αλλά με εκκένωση κορώνας. Αυτό μπορεί να γίνει αυθόρμητα ή να προκληθεί με την εφαρμογή τάσης σε ακίδες. Αντίθετα με τους σπινθήρες, η εκκένωση κορώνας είναι συνεχής και εξαρτάται από τη δημιουργία ιοντισμένων μορίων αερίου που σχηματίζουν ένα αγώγιμο μονοπάτι. Μία κορώνα σπάνια είναι ικανή να αναφλέξει ένα εύφλεκτο μίγμα, παρόλο που είναι ορατή και συνήθως παράγει όζον. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται εξάλλου για την αποτροπή ανάπτυξης στατικού ηλεκτρισμού, για παράδειγμα στο πέρασμα υφασμάτων από κυλίνδρους ή στην πνευματική μεταφορά σκόνης πλαστικού. Η ανάπτυξη και η εκφόρτιση στατικού ηλεκτρισμού στο χώρο ενός θεάτρου σε λειτουργία, σε δεξαμενές ενός πλοίου ή σε ένα βιομηχανικό χώρο είναι ανάλογες με την ανάπτυξη φορτίων στα σύννεφα και την εκφόρτιση τους με αστραπές. 4.4.2 Ατυχήματα από στατικό ηλετκτρισμό Έχουν συμβεί πολλά ατυχήματα σε χειρουργεία από ανάφλεξη εκρηκτικών μιγμάτων αναισθητικών και αέρα. Σε αρκετές από τις πυρκαγιές και εκρήξεις που έχουν καταστρέψει δεξαμενόπλοια δεν υπήρξε άλλη πηγή έναυσης από το στατικό ηλεκτρισμό. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα είναι πιθανό να προήλθε η έναυ-ση από σπινθήρες νεφών φορτισμένων σταγονιδίων νερού, που είχαν σχηματισθεί από εκτοξευτήρες νερού υψηλής πίεσης που χρησιμοποιούνται σε καθαρισμούς δεξαμενών. Έχει αναφερθεί επίσης μία τουλάχιστον έκρηξη σε δεξαμενόπλοιο, που προήλθε από στατικό ηλεκτρισμό διοξειδίου του άνθρακα κατά την πλήρωση μιας δεξαμενής με αυτό το αδρανές αέριο. Ο στατικός ηλεκτρισμός έχει θεωρηθεί υπεύθυνος για πολλές εκρήξεις και πυρκαγιές σε εγκαταστάσεις που χειρίζονται καύσιμες σκόνες σε ξηραντήρια και πνευματικούς μεταφορείς, καθώς επίσης και σε εργοστάσια εκρηκτικών. Κινδύνους ανάφλεξης εμφανίζουν κινούμενες πλαστικές, υφασμάτινες ή χάρτινες ταινίες κατά το πέρασμα τους από κυλίνδρους, εάν υπάρχουν εκεί γύρω εύφλεκτοι ατμοί, π.χ. από υλικό επίστρωσης. 4.4.3 Προσεγγιστικά ηλεκτρικά μεγέθη Το πρόβλημα της μελέτης και της αντιμετώπισης του στατικού ηλεκτρισμού έχει ερευνηθεί τόσο θεωρητικά, όσο και εργαστηριακά σε ικανοποιητική έκταση και πληροφορίες για τον ασφαλή σχεδιασμό εγκαταστάσεων από την άποψη αυτή υπάρχουν πολλές στη βιβλιογραφία. Η ανάλυση που ακολουθεί όμως είναι μία πρώτη προσέγγιση στο θέμα.Ο ρυθμός ανάπτυξης φορτίων στατικού ηλεκτρισμού σε συστήματα ροής ή κίνησης υλικού είναι χαμηλός και κυμαίνεται από 1 έως 1000 picoamps (10-9 amps) σε ροή υγρών σε σωληνώσεις και από 10 έως 100.000 picoamps στην έξοδο σκόνης από μύλο. Η τάση όμως μπορεί να φθάσει από 10 έως 40 kV, εκτός και εάν τα φορτία απάγονται από το αντικείμενο αμέσως μετά την ανάπτυξη τους. Η ηλεκτρική ενέργεια ενός αγωγιμου υλικού που φέρει φορτίο είναι: όπου Ε είναι η ενέργεια σε microjoules (10-6 Joules), C η χωρητικότητα του αντικειμένου σε picofarads (10-12 farads) και V το δυναμικό σε kilovolts (103 volts). Η ανθρώπινη χωρητικότητα είναι περίπου 250 pf. Η ελάχιστη ενέργεια ενός σπινθήρα που απαιτείται να έχει για να αναφλέξει διάφορα υλικά, εξαρτάται από το υλικό και τη μέθοδο ελέγχου. Μίγματα εύφλεκτων ατμών στον αέρα απαιτοαίν για να αναφλέγουν από 0,1 έως 1 μJ, ενώ νέφη εύφλεκτης σκόνης πάνω από 5 μJ. Νέφη σκόνης ευαίσθητων εκρηκτικών μπορούν να αναφλέγουν με ενέργειες πολύ μικρότερες από 0,1 μJ (Πιν. 4.2), αλλά συμπαγή ή χοντρόκοκκα εκρηκτικά για να διεγερθούν χρειάζονται σπινθήρες με ενέργεια των τάξεων mJ έως J. Ένα μικρό μεταλλικό αντικείμενο στηριγμένο σε πλαστική βάση, εφόσον τρίβεται πάνω σε έναν ελαστικό ιμάντα μπορεί εύκολα να αποκτήσει αρκετή ηλεκτρική ενέργεια, ώστε να παράγει ένα σπινθήρα ικανό να αναφλέξει ατμούς ενός εύφλεκτου υγρού. Με ορισμένες περιπτώσεις είναι δυνατό και κακοί αγωγοί, όπως πλαστικά φύλλα, να δημιουργήσουν σπινθήρες μεγάλης ενέργειας. Αυτό όμως συμβαίνει λιγότερο εύκολα, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του φορτίου πρέπει πρώτα να κινηθεί διαμέσου του κακού αγωγού κατά την εκκένωση. Όταν μέσα σε ένα μεταλλικό γειωμένο αγωγό κινείται μια μη αγώγιμη, φορτισμένη σκόνη, η ηλεκτρική ενέργεια θα ελευθερωθεί πιθανώς ως ακίνδυνη εκκένωση κορώνας κατά την είσοδο σε μια δεξαμενή και το ίδιο ισχύει σε ένα ρεύμα μη αγώγιμου υγρού που εισέρχεται σε μία δεξαμενή. Εάν όμως η σκόνη πέφτει πάνω σε ένα μεταλλικό αντικείμενο που στηρίζεται σε μη αγώγιμο υλικό, το αντικείμενο θα αναπτύξει αρκετή δυναμική ενέργεια, ώστε να εκφορτισθεί με έναν ηλεκτρικό σπινθήρα. Τέτοιοι σπινθήρες μπορεί να έχουν αρκετή ενέργεια, για να αναφλέξουν ατμούς ενός εύφλεκτου υγρού ή ακόμη και την ίδια τη σκόνη (Πιν. 4.3).
Πίνακας 4.2: Ελάχιστη ενέργεια στατικής εκκένωσης για ανάφλεξη εκρηκτικών
Πίνακας 4.3: Ενέργεια αποφόρτισης με σπινθήρα για συνήθη αντικείμενα Βλέπουμε λοιπόν ότι πρέπει να υπάρχουν τρεις συνθήκες για την πρόκληση πυρκαγιάς ή έκρηξης από στατικό ηλεκτρισμό: • Πρέπει να υπάρχει ένα μίγμα εύφλεκτου αερίου, ατμού ή σκόνης. • Πρέπει να έχει παραχθεί ένα ηλεκτρικό φορτίο, γενικώς πάνω σε αγώγιμο αντικείμενο, μονωμένο από τα περιβάλλον του, με αρκετό δυναμικό ώστε να αποφορτισθεί ως σπινθήρας σε γειτονικό, συνήθως γειωμένο, αντικείμενο. • Ο σπινθήρας πρέπει να έχει αρκετή ενέργεια για να αναφλέξει το εύφλεκτο μίγμα που το περιβάλλει. Τα μέτρα ασφάλειας κατά της ανάφλεξης από στατικό ηλεκτρισμό στοχεύουν στον αποκλεισμό μιας ή περισσότερων από αυτές τις συνθήκες. 4.4.4 Προστασία από στατικό πλεκτρισμό Οι κυριότερες μέθοδοι για την αποφυγή ανάπτυξης ηλεκτροστατικών φορτίων σε επικίνδυνα επίπεδα είναι: • Γείωση και γεφύρωση σταθερού αγώγιμου εξοπλισμού (Σχ. 4.10). • Αύξηση της αγωγιμότητας πατωμάτων, υποδημάτων, τροχών και· ελαστικών επισώτρων. • Αύξηση της αγωγιμότητας των κακών αγωγών με ενσωμάτωση αγώγιμων προσθέτων; επιστρώσεις και ύγρανση της ατμόσφαιρας. • Αύξηση της αγωγιμότητας της ατμόσφαιρας με ιοντισμό.
Σχήμα 4.10: Παραδείγματα γεφύρωσης και γείωσης. 4.4.4.1 Γείωση και γεφύρωση Η γεφύρωση εξαλείφει μια διαφορά δυναμικού μεταξύ δύο αντικειμένων, ενώ η γείωση εξαλείφει μία διαφορά δυναμικού μεταξύ ενός αντικειμένου και του εδάφους. Η γείωση είναι προφανώς αδύνατη σε ιπτάμενο αεροσκάφος. Ούτε η γείωση, ούτε η γεφύρωση είναι αποτελεσματικές σε μη αγώγιμα υλικά. Η γείωση είναι γενικά προτιμότερη από τη γεφύρωση, αλλά η γεφύρωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετη προφύλαξη. Η γείωση είναι βεβαίως απαραίτητη σε προστασία ηλεκτρικών κυκλωμάτων και ως αντικεραυνική προστασία. Η γείωση ηλεκτρικών κυκλωμάτων είναι αρκετή για σύνδεση με ηλεκτροστατικές γειώσεις, αλλά δεν θα πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι μπορεί να αποσυνδεθούν σε περιπτώσεις αλλαγών στα κυκλώματα. Οι πληροφορίες που δίνονται στη συνέχεια αφορούν μόνο γειώσεις για προστασία από στατικό ηλεκτρισμό. Η πρώτη φροντίδα είναι ο εντοπισμός κάθε αγώγιμου εξοπλισμού που θα μπορούσε να απομονωθεί με μονωτικά υλικά και που η συγκέντρωση στατικού ηλεκτρισμού είναι επικίνδυνη. Ακόμη και μεταλλικοί άξονες που στρέφονται μέσα σε έδρανα μπορούν να αναπτύξουν ηλεκτροστατικά φορτία, επειδή στην επαφή τους με τα έδρανα παρεμβάλλεται συνήθως ένα λεπτό μονωτικό στρώμα λιπαντικού ελαίου. Για την αποφυγή ανάπτυξης επικίνδυνων στατικών φορτίων απαιτείται μία αντίσταση με το έδαφος περίπου 1 megohm. Σε περίπτωση όμως χειρισμού ευαίσθητων εκρηκτικών και ασταθών χημικών είναι απαραίτητη μικρότερη αντίσταση. Ορισμένα μηχανήματα, όπως αυτά που εδράζονται π+άνω σε ελαστικές αντιδο-νητικές βάσεις, χρειάζονται ειδική γείωση. Σε περιπτώσεις συντήρησης, μετακίνησης ή βαφής τέτοιων μηχανημάτων πρέπει να ελέγχεται η γείωση μετά το τέλος της εργασίας. Ειδικά προβλήματα προκύπτουν σε εξοπλισμό που έχει μονωθεί από το έδαφος ως αποτέλεσμα εφαρμογής καθοδικής προστασίας. Εδώ το μονωτικό υλικό θα πρέπει να υπολογισθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να παρέχει ικανοποιητική μόνωση για αποτελεσματική καθοδική προστασία, χωρίς υπερβολικές καταναλώσεις ενέργειας ή ανόδων, αλλά συγχρόνως με αρκετή αγωγιμότητα για ηλεκτροστατική γείωση. 4.4.4.2 Προστασία προσωπικού και κινητού εξοπλισμού Το ανθρώπινο σώμα είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού, αλλά τα υποδήματα, τα ενδύματα, τα μαλλιά και τα πατώματα συχνά δεν είναι. Υπάρχουν δύο τύποι προστατευτικών υποδημάτων και πατωμάτων: • Αντιστατικά πατώματα και υποδήματα μέσης αντίστασης που παρέχουν ικανοποιητική προστασία σε κινδύνους στατικού ηλεκτρισμού, εκτός από την περίπτωση χειρισμού εκρηκτικών, όπου απαιτείται μεγαλύτερος βαθμός προστασίας. Η αντίσταση τέτοιων αντιστατικών υποδημάτων είναι αρκετά μεγάλη, ώστε να προστατεύει το φέροντα από ηλεκτροπληξιες από επαφή ζωντανών γραμμών ή αστοχίες της μόνωσης ηλεκτρικών κυκλωμάτων. • Αγώγιμα πατώματα και υποδήματα πολύ μικρότερης αντίστασης για χειρισμό εκρηκτικών δεν προστατεύουν από επαφή με ζωντανές γραμμές και έτσι στις περιπτώσεις αυτές για αποκλεισμό μιας τέτοιας πιθανότητας θα πρέπει να εφαρμόζονται υψηλές προδιαγραφές προστασίας κυκλωμάτων. Τα παντός είδους τροχοφόρα που παλαιότερα γειωνόντουσαν με συρόμενα σύρματα και αλυσίδες, σήμερα προστατεύονται ικανοποιητικά με ειδικούς τύπους αγώγιμων ελαστικών. 4.4.4.3 Αύξηση αγωγιμότητας μονωτικών υλικών Τα μονωτικά υλικά διαιρούνται σε δυο κατηγορίες, οργανικά και ανόργανα. Τα οργανικά υλικά περιλαμβάνουν φυσικά προϊόντα, όπως μαλλί και άλλες φυσικές ίνες και δέρμα, καθώς και συνθετικά πολυμερή και ελαστομερή. Τα συνθετικά υλικά έχουν τις μεγαλύτερες αντιστάσεις και ιδιαίτερα τα κοινής χρήσης πολυμερή, όπως το πολυαιθυλένιο και το πολυπροπυλένιο, κυκλοφορούν όμως σήμερα ποιότητες με κατάλληλα αντιστατικά πρόσθετα. Τα περισσότερα φυσικά προϊόντα έχουν αρκετή αγωγιμότητα ώστε να απάγονται τα ηλεκτροστατικά φορτία, με την προϋπόθεση ότι η ατμόσφαιρα δεν είναι πολύ ξηρή. Από τα ανόργανα προϊόντα, αυτά που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι το γυαλί και τα κεραμικά, που έχουν κανονικά πολύ μεγάλες αντιστάσεις. Και τα δύο αυτά υλικά μπορούν να επικαλυφθούν με αγώγιμες μόνιμες στρώσεις. Στην περίπτωση των κεραμικών μπορεί να εφαρμοσθεί κατά την παραγωγή τους και ειδική ημιαγώγιμη επίστρωση βασισμένη κυρίως σε μεταλλικά οξείδια. Το γυαλί μπορεί να επιστρωθεί μετά την κατασκευή του με μία διαφανή αγώγιμη στρώση οξειδίου ταυ κασσιτέρου. Αυτό παρέχει προστασία σε ευαίσθητα όργανα από ηλεκτρικά πεδία, αλλά και εμποδίζει την ανάπτυξη στατικού ηλεκτρισμού. Λιγότερο μόνιμα αγώγιμα επικαλυπτικά εφαρμόζονται σε οργανικά και ανόργανα υλικά, βασισμένα κυρίως σε πολυμερή του αιθυλενοξειδίου. Εφαρμόζονται σε ίνες πολυαμιδίων, μεταξιού, κ.α., για διευκόλυνση των διεργασιών σε κλωστήρια και υφαντήρια και ξεπλένονται μετά. Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να εφαρμοσθεί παροδικά μία αγώγιμη στρώση σε ένα μη αγώγιμο υλικό, όπως γυαλί ή πλαστικό. 4.4.4.4 Αύξηση της αγωγιμότητας της ατμόσφαιρας Η αγωγιμότητα της ατμόσφαιρας μπορεί να αυξηθεί με την παραγωγή μέσα σ' αυτή φορτισμένων ιόντων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση: • Ηλεκτροστατικών ράβδων με πηγή ηλεκτρικού ρεύματος. • Επαγωγικών ράβδων με ακίδες. • Ηλεκτροστατικών ράβδων με ραδιοϊσότοπα. Οι αρχές λειτουργίας των επαγωγικών ράβδων και των ράβδων με ραδιοϊσότοπα φαίνονται στο Σχ. 4.11. Οι ράβδοι με πηγή ρεύματος, καθώς και αυτοί με τα ραδιοϊσότοπα, εισάγουν νέους κινδύνους και θα πρέπει να εφαρμόζονται με προσοχή και μόνον αφού έχουν απορριφθεί όλες οι άλλες μέθοδοι.
Σχήμα 4.11: Αρχές λειτουργίας ακιδωτών ράβδων και πυρηνικών στατικών ράβδων. 4.4.5 Ειδικοί κίνδυνοι ανάφλεξης και προφυλάξεις 4.4.5.1 Διαφυγές αερίων Σπάνια αποκτούν επαρκή στατικά φορτία για να αναφλέγουν διαφυγές αερίων με μεγάλη ταχύτητα, εφόσον δεν εμπεριέχονται σταγονίδια υγρών ή στερεά σωματίδια. Εάν όμως περιέχουν σταγονίδια ή σωματίδια ή, εάν αυτά σχηματίζονται κατά τη διαφυγή, μπορούν να αναπτύξουν ικανά φορτία για την ανάφλεξη των ατμών. Η εκροή διοξειδίου του άνθρακα από κυλίνδρους, όπου φυλάσσεται ως υγρό με πίεση, συνοδεύεται συχνά με ψύξη, οπότε σχηματίζονται φορτισμένα στερεά σωματίδια διοξειδίου του άνθρακα και πάγου. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται στις διαφυγές πολλών υγροποιημένων αερίων, όπως τα υγραέρια (LPG). Η απελευθέρωση υδρατμού στην ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα με τη μορφή παραπετάσματος ατμού για το διασκορπισμό διαφυγών εύφλεκτων αερίων ή ατμών, μπορεί να παράγει φορτισμένα σταγονίδια νερού, που δεν αποκλείεται να προκαλέσουν ανάφλεξη. Το κυριότερο μέτρο προφύλαξης στις περιπτώσεις αυτές είναι η γείωση όλων των καλών αγωγών του ηλεκτρισμού που θα μπορούσαν να φορτιστούν στην περιοχή της διαφυγής. 4.4.5.2 Εύφλεκτα υγρά Η ροή υγρών σε σωληνώσεις παράγει ηλεκτρικά φορτία με ρυθμό που αυξάνεται με την ταχύτητα του υγρού. Εμπόδια στη ροή όπως βαλβίδες και φίλτρα αυξάνουν το ρυθμό παραγωγής φορτίων, ενώ η ύπαρξη μιας δεύτερης υγρής φάσης ή φυσ-σαλίδων ενός αερίου τον αυξάνουν ακόμη περισσότερο. Μπορούν επίσης να αποκτήσουν σημαντικά φορτία υγρά με ελεύθερη πτώση μέσα σε δεξαμενή. Τα κύρια μέτρα προφύλαξης είναι: • Γείωση και γεφύρωση. Δεξαμενές πάνω από το έδαφος που χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση εύφλεκτων υγρών πρέπει να γειώνονται, κατά προτίμηση με σύρμα χωρίς μόνωση που ελέγχεται εύκολα. Πρέπει να γειώνονται και να γεφυρώνονται επίσης τα συστήματα μετάγγισης, καθώς και τα αυτοκινούμενα βυτία ή δοχεία στα οποία μεταφέρεται το υγρό. Οι σύνδεσμοι γείωσης πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με ελατήρια και να μπορούν να επιτυγχάνουν μεταλλική επαφή διαμέσου οποιασδήποτε επιφανειακής στρώσης σκουριάς ή επιχρίσματος. Πρέπει να συνδέονται πριν από τη σύνδεση του σωλήνα και να μην απομακρύνονται παρά μόνο μετά την αποσύνδεση του. • Σημεία εισόδου στη δεξαμενή. Η είσοδος εύφλεκτων υγρών σε δεξαμενές και δοχεία πρέπει να γίνεται από τον πυθμένα ή με σωλήνα μέχρι τον πυθμένα, για την αποφυγή ελεύθερης πτώσης. • Ταχύτητα ροής. Η ταχύτητα του υγρού πρέπει να μειώνεται, εάν η ειδική αντίσταση του υγρού είναι υψηλή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα, εάν υπάρχουν σταγονίδια ενός άλλου υγρού μέσα στο πρώτο. • Περιορισμοί στη ροή. Οι βαλβίδες και τα φίλτρα που αυξάνουν τις αντιστάσεις ροής και προκαλούν μεγάλους ρυθμούς αύξησης των φορτίων πρέπει να βρίσκονται όσο το δυνατό μακρύτερα από την είσοδο του δοχείου ή της δεξαμενής παραλαβής του υγρού. • Αντιστατικά πρόσθετα. Υπάρχουν ειδικά πρόσθετα που μειώνουν την ειδική αντίσταση υγρών με πολύ μεγάλες αντιστάσεις και είναι πολύ αποτελεσματικά σε μικρές συγκεντρώσεις (2-10 ppm). • Ανάδευση και ανάμιξη. Η ανάμιξη εύφλεκτων υγρών σε δοχεία με ατμούς μέσα στα όρια εκρηκτικότητας πρέπει να διεξάγεται με αναμικτήρες χαμηλής ταχύτητας βυθισμένους μέσα στο υγρό και κοντά στον πυθμένα του δοχείου. Πριν από οποιαδήποτε δειγματοληψία ή βύθιση αντικειμένου πρε'πει να μεσολαβεί ένας χρόνος ηρεμίας μετά την πλήρωση του δοχείου για διάχυση των φορτίων και το προσωπικό που εκτελεί αυτές τις εργασίες θα πρέπει να είναι γειωμένο. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται πλαστικά μη αγώγιμα δοχεία χωρητικότητας μεγαλύτερης από 5 λίτρα για εύφλεκτα υγρά με σημεία ανάφλεξης χαμηλότερα από 30°C. Οι ατμόσφαιρες εύφλεκτων αερίων μέσα σε δεξαμενές μπορούν να αποφεύγονται με τη χρήση πλωτών οροφών ή με την κάλυψη με ένα αδρανές αέριο. 4.4.5.3 Χειρισμός καύσιμης σκόνης Οι περισσότερες διεργασίες επεξεργασίας υλικών σε μορφή σκόνης (κοσκίνισμα, απόχυοη, μεταφορά και άλεση) προκαλούν την ανάπτυξη στατικών φορτίων. Παρόλο που τα νέφη σκόνης αναφλέγονται γενικά πιο δύσκολα από τα μίγματα ατμών-αέρα, η έναυση σκόνης ποικίλλει σημαντικά από υλικό σε υλικό και εξαρτάται από το μέγεθος των σωματιδίων, την περιεχόμενη υγρασία και τη χημική σύσταση. Στις περισσότερες βιομηχανίες που χειρίζονται καύσιμες σκόνες απαιτούνται διέξοδοι εκτόνωσης μιας έκρηξης και συστήματα κατάπνιξης μιας έκρηξης με απελευθέρωση ενός αδρανούς αερίου μέσα στο σύστημα με την έναρξη αύξησης της πίεσης. Σε μερικές περιπτώσεις απαιτείται η χρησιμοποίηση ενός αδρανούς αερίου σε κλειστά συστήματα, παρόλο που αυτή η λύση μπορεί να είναι αρκετά δαπανηρή. Συχνά αποδεικνύεται ότι, εάν η εγκατάσταση προστατεύεται ικανοποιητικά με διεξόδους εκτόνωσης, οι περιστασιακές εκρήξεις είναι λιγότερο δαπανηρές από τη χρήση αδρανούς αερίου. Μία εγκατάσταση χειρισμού υλικών σε σκόνη πρέπει να γειώνεται καλά και να μη χρησιμοποιούνται υλικά με πολύ μικρή αγωγιμότητα. Τα φορτία ρέουσας σκόνης μπορούν συχνά να απομακρυνθούν αποτελεσματικά με γειωμένες ακίδες κορώνας. Τα πατώματα και τα υποδήματα του προσωπικού πρέπει να είναι αντιστατικά ή αγώγιμα. 4.4.6 Ψεκασμός ηλεκτροστατικής βαφής Σε ψεκαστήρες ηλεκτροστατικής βαφής εφαρμόζεται στην κεφαλή του ψεκαστήρα δυναμικό 60.000 V περίπου. Στο κύκλωμα τροφοδοσίας πρέπει να είναι ενσωματωμένοι μηχανισμοί περιορισμού του ρεύματος για την προστασία του προσωπικού από ηλεκτροπληξία και την αποφυγή σχηματισμού σπινθήρων αρκετής ενέργειας για την ανάφλεξη του εκνεφώματος της βαφής. Τα πατώματα και τα υποδήματα των χειριστών πρέπει να είναι αγώγιμα, ενώ ο ψεκαστήρας και όλα τα αγώγιμα αντικείμενα σε ακτίνα 3 m πρέπει να είναι γειωμένα για την αποφυγή ανάπτυξης επαγωγικών φορτίων. Οι χρησιμοποιούμενοι διαλύτες στη σύνθεση της βαφής και για καθαρισμό του ψεκαστήρα πρέπει να έχουν σημείο ανάφλεξης μεγαλύτερο από 30°C. Τα δοχεία των διαλυτών πρέπει να είναι αγώγιμα και γειωμένα και να διακόπτεται η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος πριν τον καθαρισμό του ψεκαστήρα.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(4.1)
