Σχήμα 6.14: Μέθοδοι που χρησιμοποιούνται σιην ανάλυση αποτελεσμάτων.
• Κατάλογοι ελέγχου
(χρησιμοποιούνται συχνά)
• Δείκτες κίνδυνου
(συχνά)
• Μέθοδος ΗΑΖΟΡ
(συχνά)
• Ανάλυση αιτίων - αποτελεσμάτων
(λιγότερο συχνά)
• Σχετική κατάταξη κίνδυνων
(λιγότερο συχνά)
• Ανάλυση ανθρώπινης αξιοπιστίας
(συχνά)
Ποσοτικές τεχνικές:
• Ανάλυση δένδρου σφαλμάτων
(περιστασιακά)
• Ανάλυση δένδρου συμβάντων
(συχνά)
• Μέθοδος FMEA
(λιγότερο συχνά)
• Μέθοδος RNSA
(περιορισμένα)
• Μέθοδος THERP
(περιορισμένα)
• Επιδημιολογικές αναλύσεις
(συχνά)
Η εκτίμηση των κινδύνων δεν είναι μια διαδικασία
που γίνεται μια και μόνο φορά. Η εκτίμηση πρέπει να επανεξετάζεται, να
συμπληρώνεται ή να τροποποιείται, κυρίως όταν:
• Συμβαίνουν αλλαγές σε υλικά, εξοπλισμό ή μεθόδους
εργασίας
• Εμφανίζονται κίνδυνοι που προκύπτουν από τα νέα
μέτρα ή εντοπίζονται κίνδυνοι που εξακολουθούν να υπάρχουν παρά την εφαρμογή
συγκεκριμένων μέτρων
• Υπάρχει νέα ροή πληροφοριών (νέες διατάξεις,
πρότυπα ή τεχνικές εξελίξεις) που μπορούν να οδηγήσουν σε ενδυνάμωση των
υφιστάμενων μέτρων
6.4.2 Αξιολόγηση αηοτελεσμάτων
Μετά τα παραπάνω στάδια, θα πρέπει να γίνει
αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, έτσι που να εκτιμηθεί η κατάσταση από άποψη
επικινδυνότητας. Αυτό γίνεται με σύγκριση των αποτελεσμάτων διαφόρων
εναλλακτικών λύσεων με κώδικες πρακτικής (Codes of Practice), με
δείκτες κίνδυνου ή με τους στόχους και τα κριτήρια που έχουν τεθεί εξ αρχής.
Η εφαρμογή ποσοτικών μεθόδων απαιτεί ποσοτικά
δεδομένα που σχετίζονται με τους ρυθμούς αστοχίας διαφόρων στοιχείων του
εξοπλισμού και καταλήγει στο προσδιορισμό της συχνότητας εμφάνισης
(πραγματοποίησης) ενός συγκεκριμένου κινδύνου (επικίνδυνου περιστατικού). Η
συχνότητα, ανάλογα με το μέγεθος της, είναι αυτή που χαρακτηρίζει τη
σοβαρότητα ενός κινδύνου (Σχ. 6.16).
Οι κυριότεροι δείκτες κινδύνου είναι ο δείκτης
DOW και ο δείκτης MONO. Ο πρώτος δίνει ένα μέτρο της
επικινδυνότητας μιας εγκατάστασης, όσον αφορά φωτιά και έκρηξη, ενώ ο
δεύτερος συμπεριλαμβάνει και τη διασπορά τοξικών ουσιών. Και οι δύο δείκτες
δίνουν μια γρήγορη, αλλά μόνο προσεγγιστική εκτίμηση της επικινδυνότητας
μιας εγκατάστασης και χρησιμοποιούνται κυρίως από ασφαλιστικές εταιρείες.
Ένας περισσότερο ποσοτικοποιημένος δείκτης είναι ο
δείκτης IFAL (Instantaneous Fractional Annual Loss = Στιγμιαίες
Κλασματικές Ετήσιες Απώλειες) που ποσοτικοποιεί τις απώλειες εγκαταστάσεων,
ανθρωπίνων ζωών και παραγωγής.
Σχήμα 6.16: Μήτρα εκτίμησης σοβαρότητας κινδύνου.
Ο υπολογισμός του δείκτη IFAL απαιτεί εκτίμηση
τριών παραγόντων:
• Του παράγοντα διεργασίας (ρ), που αντιπροσωπεύει
την εγγενή ασφάλεια της διεργασίας.
• Του μηχανικού παράγοντα (e), που αντιπροσωπεύει
το αποτέλεσμα του μηχανικού σχεδιασμού και της κατασκευής.
• Του παράγοντα διαχείρισης (m), που αντιπροσωπεύει
την ποιότητα διαχείρισης.
Τότε ο δείκτης IFAL είναι:
Δείκτης IFAL = ρ x e x m
Ο δείκτης διεργασίας αποτελεί τη βάση υπολογισμού
του IFAL και θεωρείται, ότι όταν η εγκατάσταση έχει σχεδιασθεί κατασκευασθεί
και λειτουργεί σύμφωνα με τους κανόνες καλής πρακτικής, τότε τα e και m
θεωρούνται μονάδες, και η τιμή του IFAL ισούται με την τιμή του p. 'Όταν
όμως οι προδιαγραφές μηχανικής ή διαχείρισης είναι χαμηλές τα e και m πρέπει
να λαμβάνονται υπόψη. Δυστυχώς δεν έχουν επινοηθεί ακόμη δείκτες που να
περιλαμβάνουν εκτίμηση κινδύνου από μικροβιολογικούς παράγοντες, παρόλο που
σήμερα τέτοιοι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί.
Πίνακας 6.5: Στατιστικά ατυχημάτων για διάφορους βιομηχανικούς
κλάδους