ΠΡΟΦΙΛ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ  | ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ |  ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ - ISO |  ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ  |  LINKS |  ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

 
 
Βιβλιοθήκη
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
ΔΟΧΕΙΩΝ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
ΔΟΚΙΜΕΣ ΚΑΤΑΣΒΕΣΤΙΚΗΣ
ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΩΝ
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΤΙΡΙΩΝ
ΑΥΤΟΜΑΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ

 

6.4 Διαδικασία προσέγγισης στην εκτίμηση κινδύνου

6.4.1 Εκτίμηση κινδύνου

6.4.1.1 Γενικά

Οι διαδοχικές φάσεις της διαδικασίας προσέγγισης, για την εκτίμηση κίνδυνου μιας εγκατάστασης, καθώς και οι σχετικές ενέργειες που απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου, που είναι η μείωση της πιθανότητας ατυχήματος σε αποδεκτά όρια, φαίνονται στο Σχ. 6.12. Κυρία νομοθετημένη υποχρέωση του εργοδότη είναι η πρόληψη του επαγγελματικού κίνδυνου. Η υποχρέωση αυτή εισάγεται κυρίως με το Π.Δ. 17/96 και συγκεκριμένα με την απαίτηση για σύνταξη γραπτής Εκτίμησης Επαγγελματικού Κινδύνου στον εργασιακό χώρο (Π.Δ. 17/96 άρθρα 8).

Η εκτίμηση του επαγγελματικού κίνδυνου εκτός από νομική αποτελεί και ηθική υποχρέωση του εργοδότη προς τους εργαζόμενους της επιχείρησης του, οι οποίοι με τη σειρά τους θα πρέπει να παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων για την ολοκλήρωση της. Τόσο οι εργοδότες, όσο και οι εργαζόμενοι εκτός από τα άμεσα οφέλη της εκτίμησης του επαγγελματικού κίνδυνου, που είναι το ασφαλέστερο εργασιακό περιβάλλον και συνεπώς η ανύψωση του ηθικού αλλά και της παραγωγικότητας, επωφελούνται και της μείωσης τους κόστους (υλικό και ψυχολογικό) των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών.

Η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου αποτελεί μια δυναμική διαδικασία που θα πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα να επανεξετάζεται και να αναθεωρείται, ειδικότερα όταν έχουν επέλθει σημαντικές αλλαγές στις κτιριακές υποδομές, τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό, την παραγωγική διαδικασία της εγκατάστασης, καθώς επίσης και μετά την πρόσληψη νέου προσωπικού. .

6.4.1.2 Καθορισμός του συστήματος

Με τον όρο καθορισμός του συστήματος, νοείται η περιγραφή των ορίων της μελέτης και των στόχων που τίθενται. Τα όρια της μελέτης είναι δυνατό να είναι τόσο στενά, όσο είναι η εκτίμηση της πιθανότητας ή η συχνότητα αστοχίας μιας μεμονωμένης συσκευής ή τόσο ευρέα, όσο η πιθανότητα καταστροφής ενός βιομηχανικού συγκροτήματος κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ο στόχος που τίθεται συνήθως είναι ο περιορισμός της πιθανότητας ατυχήματος κάτω από ένα ορισμένο όριο. Σε οποιαδήποτε περίπτωση πάντως απαιτείται πολύ καλή γνώση του σχεδιασμού των εγκαταστάσεων και της παραγωγικής διαδικασίας.

Προκειμένου να προχωρήσει κανείς στην αναγνώριση κινδύνων (hazard identification) προϋποτίθεται, ότι έχει αποκτήσει επαρκή εμπειρία μετά από συστηματική και σε βάθος ανάλυση συμβάντων (αστοχιών) όμοιων συστημάτων. Στη φάση αυτή, πραγματοποιείται ο εντοπισμός των πηγών κινδύνου. Πηγή κινδύνου (hazard) είναι η εγγενής ιδιότητα ή ικανότητα κάποιου στοιχείου όπως πρώτων υλών, τελικών προϊόντων, εξοπλισμού, μεθόδων και πρακτικών εργασίας να προκαλέσει ζημιές στην εγκατάσταση ή βλάβη της υγείας των εργαζομένων.

Εκτός από την προσωπική εμπειρία του μελετητή χρήσιμοι για το σκοπό αυτό είναι οι κατάλογοι ελέγχου (Check Lists), που στηρίζονται στη συλλογική εμπειρία. Με αυτά τα βοηθήματα ο μελετητής προχωρεί σε συστηματικούς ελέγχους του σχεδιασμού και της λειτουργίας της εγκατάστασης.

Σχήμα 6.12: Διαδικασία προσέγγισης στην εκτίμηση κινδύνου.

6.4.1.3 Μελέτη Κινδύνου και Λειτουργικότητας (ΗΑΖΟΡ)

Η μέθοδος ελέγχου που έχει επικρατήσει και είναι γενικώς παραδεκτή σήμερα είναι η ΗΑΖΟΡ (Hazard and Operability Study = Μελέτη Κίνδυνου και Λειτουργικότητας). Η μέθοδος αυτή συνίσταται σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ανάγκη για αναγνώριση κίνδυνων, καθώς και προσδιορισμό προβλημάτων που ίσως εμποδίσουν τη σωστή και αποτελεσματική λειτουργία ενός συστήματος (εξοπλισμού, διεργασίας ή και ολόκληρης μονάδας). Στοχεύει στον εντοπισμό και την εξάλειψη ή το περιορισμό των επικίνδυνων χαρακτηριστικών που φέρει ένα σύστημα. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η τεχνική αυτή απαιτεί λεπτομερή γνώση και πληροφόρηση, τόσο για το σχεδιασμό, όσο και για τη λειτουργία του υπό μελέτη συστήματος.

Η μελέτη ΗΑΖΟΡ εκτελείται από ομάδα ειδικών επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων με επαρκή βιομηχανική εμπειρία, οι οποίοι πρέπει να εργαστούν αρμονικά και αποτελεσματικά. Για τον έλεγχο του σχεδιασμού ή της εγκατάστασης χωρίζεται η μονάδα σε τμήματα και επαναλαμβάνεται η ίδια διαδικασία ελέγχου για κάθε

τμήμα, αφού καθοριστεί πρώτα μια λογική σειρά. Πριν αρχίσει ο έλεγχος σε κάποιο τμήμα της εγκατάστασης, καταγράφεται και περιγράφεται λεπτομερειακά ο σχεδιασμός και οι κανονικές συνθήκες λειτουργίας του τμήματος και συλλέγονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες (σχέδια, προδιαγραφές, περιγραφές), έτσι ώστε η ομάδα να γνωρίζει πολύ καλά ότι αφορά το σχεδιασμό και τους στόχους του.

Στη μέθοδο χρησιμοποιούνται μια σειρά από λέξεις-οδηγοί (ή φράσεις-οδηγοί) με στόχο τον προσδιορισμό όλων των πιθανών αποκλίσεων από τις κανονικές συνθήκες, τον προσδιορισμό στη συνέχεια των συνεπειών αυτών των αποκλίσεων και τις διορθωτικές ενέργειες που επιβάλλονται να γίνουν. Αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται με τη σειρά για όλα τα τμήματα της εγκατάστασης. Η χρήση των φράσεων-οδηγών λειτουργεί ως εργαλείο θέσης ερωτήσεων και υποθετικών καταστάσεων, οι οποίες συζητούνται μέσα στην ομάδα με σκοπό το λεπτομερειακό έλεγχο επικίνδυνων σημείων.

Οι λέξεις-οδηγοί με τις επεξηγήσεις τους και παραδείγματα πιθανών αποκλίσεων που μπορεί να προκύψουν από την εφαρμογή τους φαίνονται στον Πίν. 6.4.

Πίνακας 6.4: Λέξεις-οδηγοί, ερμηνεία και πιθανές αποκλίσεις τους.

Λέξεις - Οδηγοί Ερμηνεία Πιθανές Αποκλίσεις
ΟΧΙ ή ΚΑΘΟΛΟΥ (NO, NOT, or NONE Πλήρης άρνηση του οτόχου του σχεδιασμού Μηδενική ροή προς την κανονική κατεύθυνση. Αντίστροφη ροή.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ (MORE OF) ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΑΠΟ (LESS OF) Ποσοτική αύξηση ή μείωση ποσότητας ή ιδιότητας Αύξηση ή μείωση ροής, πίεσης, θερμοκρασίας, ιξώδους, περιεκτικότητας, θερμότητας, αντίδρασης, κ.ά.
ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ (PART OF) Ποσοτική μείωση Μόνο ένα μέρος του στόχου του σχεδιασμού πραγματοποιείται, π.χ. αλλαγή στη σύσταση και ατελής αντίδραση.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ (MORE THAN or AS WELL AS) Κάτι επιπλέον συμβαίνει ή υπάρχει Παρουσία άλλων συστατικών σία ρεύματα (ακαθαρσίες), επιπλέον φάσεις, κ.ά.
ΑΛΛΟ (OTHER) Τι άλλο μπορεί να συμβαίνει Ελέγχονται όργανα, δειγματοληψία, διάβρωση, συντήρηση, στατικός ηλεκτρισμός, εφεδρικός εξοπλισμός, καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, ασφάλεια, κ.ά.

Εκτός από αυτές και άλλες λέξεις-οδηγοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν, όπως η λέξη αντίστροφη (REVERSE) με στόχο τον ακριβέστερο προσδιορισμό των αποκλίσεων. Όταν επίσης οι λέξεις-οδηγοί αναφέρονται σε χρόνο, οι λέξεις ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ή ΛΙΓΟΤΕΡΟ μπορεί να σημαίνουν μεγαλύτερη ή μικρότερη διάρκεια, αλλά σε περίπτωση που ο απόλυτος χρόνος ή η χρονική σειρά έχουν σημασία τότε οι λέξεις ΣΥΝΤΟΜΟΤΕΡΑ ή ΑΡΓΟΤΕΡΑ μπορεί να αποδώσουν καλύτερα την απόκλιση.

Κάθε λεξη-οδηγός χρησιμοποιείται συστηματικά κατά σειρά και ο έλεγχος συνεχίζεται με τη χρήση μιας άλλης φράσης-οδηγού, μόνο όταν έχει εξαντληθεί η εύρεση όλων των πιθανών αποκλίσεων από το σχεδιασμό που προκύπτουν από τη χρήση της προηγούμενης φράσης-οδηγού.

Η διαδικασία που ακολουθείται όταν εφαρμόζεται η μέθοδος ΗΑΖΟΡ, περιλαμβάνει τρία στάδια ανακύκλωσης και τα βήματα της περιγράφονται στο λογικό διάγραμμα του Σχ. 6.13. Η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιοδήποτε στάδιο σχεδιασμού και ανάπτυξης μιας εγκατάστασης, αλλά όταν αυτή έπεται του τελικού σταδίου, τότε τα δεδομένα είναι σαφώς πληρέστερα και η ανάλυση που ακολουθεί είναι ακριβέστερη και περισσότερο αξιόπιστη.

6.4.1.4 Ανάλυση συνεπειών και αιτίων

Για την ανάλυση συνεπειών ή αποτελεσμάτων απαιτούνται σχετική εμπειρία του μελετητή και τεχνικές, όπως η κατασκευή δένδρου συμβάντων, (ΕΤ: Events Tree), η τεχνική FMEA (Failure Mode and Effects Analysis = Ανάλυση Τρόπου Αστοχίας και Αποτελέσματος) και η Τεχνική RNSA (Random Number Simulation Analysis = Ανάλυση Προσομοίωσης Τυχαίων Αριθμών) (Σχ. 6.14). Η τελευταία είναι πιο γνωστή και ως μέθοδος Monte Carlo.

Σχήμα 6.14: Μέθοδοι που χρησιμοποιούνται σιην ανάλυση αποτελεσμάτων.

Στην ανάλυση αιτίων γίνεται ουσιαστικά ανάλυση του δένδρου σφαλμάτων (FTA) στο οποίο εισάγονται δεδομένα που έχουν προκύψει με μεθόδους KNSA και THERP (Techniques for Predicting Human Error - Τεχνικές Πρόβλεψης Ανθρώπινου Σφάλματος) (Σχ. 6.15).

      

Σχήμα 6.15: Μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση αιτίων.

Όλες οι τεχνικές για εκτίμηση τσυ κίνδυνου που αναφέρθηκαν μέχρι τώρα μπορούν να διαιρεθούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες, σε ποιοτικές και ποσοτικές τεχνικές.

Ποιοτικές τεχνικές:

• Κατάλογοι ελέγχου                         (χρησιμοποιούνται συχνά)

• Δείκτες κίνδυνου                            (συχνά)

• Μέθοδος ΗΑΖΟΡ                             (συχνά)

• Ανάλυση αιτίων - αποτελεσμάτων     (λιγότερο συχνά)

• Σχετική κατάταξη κίνδυνων             (λιγότερο συχνά)

• Ανάλυση ανθρώπινης αξιοπιστίας     (συχνά)

Ποσοτικές τεχνικές:

• Ανάλυση δένδρου σφαλμάτων       (περιστασιακά)

• Ανάλυση δένδρου συμβάντων       (συχνά)

• Μέθοδος FMEA                             (λιγότερο συχνά)

• Μέθοδος RNSA                            (περιορισμένα)

• Μέθοδος THERP                          (περιορισμένα)

• Επιδημιολογικές αναλύσεις           (συχνά)

Η εκτίμηση των κινδύνων δεν είναι μια διαδικασία που γίνεται μια και μόνο φορά. Η εκτίμηση πρέπει να επανεξετάζεται, να συμπληρώνεται ή να τροποποιείται, κυρίως όταν:

• Συμβαίνουν αλλαγές σε υλικά, εξοπλισμό ή μεθόδους εργασίας

• Εμφανίζονται κίνδυνοι που προκύπτουν από τα νέα μέτρα ή εντοπίζονται κίνδυνοι που εξακολουθούν να υπάρχουν παρά την εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων

• Υπάρχει νέα ροή πληροφοριών (νέες διατάξεις, πρότυπα ή τεχνικές εξελίξεις) που μπορούν να οδηγήσουν σε ενδυνάμωση των υφιστάμενων μέτρων

6.4.2 Αξιολόγηση αηοτελεσμάτων

Μετά τα παραπάνω στάδια, θα πρέπει να γίνει αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, έτσι που να εκτιμηθεί η κατάσταση από άποψη επικινδυνότητας. Αυτό γίνεται με σύγκριση των αποτελεσμάτων διαφόρων εναλλακτικών λύσεων με κώδικες πρακτικής (Codes of Practice), με δείκτες κίνδυνου ή με τους στόχους και τα κριτήρια που έχουν τεθεί εξ αρχής.

Η εφαρμογή ποσοτικών μεθόδων απαιτεί ποσοτικά δεδομένα που σχετίζονται με τους ρυθμούς αστοχίας διαφόρων στοιχείων του εξοπλισμού και καταλήγει στο προσδιορισμό της συχνότητας εμφάνισης (πραγματοποίησης) ενός συγκεκριμένου κινδύνου (επικίνδυνου περιστατικού). Η συχνότητα, ανάλογα με το μέγεθος της, είναι αυτή που χαρακτηρίζει τη σοβαρότητα ενός κινδύνου (Σχ. 6.16).

Οι κυριότεροι δείκτες κινδύνου είναι ο δείκτης DOW και ο δείκτης MONO. Ο πρώτος δίνει ένα μέτρο της επικινδυνότητας μιας εγκατάστασης, όσον αφορά φωτιά και έκρηξη, ενώ ο δεύτερος συμπεριλαμβάνει και τη διασπορά τοξικών ουσιών. Και οι δύο δείκτες δίνουν μια γρήγορη, αλλά μόνο προσεγγιστική εκτίμηση της επικινδυνότητας μιας εγκατάστασης και χρησιμοποιούνται κυρίως από ασφαλιστικές εταιρείες.

Ένας περισσότερο ποσοτικοποιημένος δείκτης είναι ο δείκτης IFAL (Instantaneous Fractional Annual Loss = Στιγμιαίες Κλασματικές Ετήσιες Απώλειες) που ποσοτικοποιεί τις απώλειες εγκαταστάσεων, ανθρωπίνων ζωών και παραγωγής.

Σχήμα 6.16: Μήτρα εκτίμησης σοβαρότητας κινδύνου.

Ο υπολογισμός του δείκτη IFAL απαιτεί εκτίμηση τριών παραγόντων:

• Του παράγοντα διεργασίας (ρ), που αντιπροσωπεύει την εγγενή ασφάλεια της διεργασίας.

• Του μηχανικού παράγοντα (e), που αντιπροσωπεύει το αποτέλεσμα του μηχανικού σχεδιασμού και της κατασκευής.

• Του παράγοντα διαχείρισης (m), που αντιπροσωπεύει την ποιότητα διαχείρισης.

Τότε ο δείκτης IFAL είναι:

Δείκτης IFAL = ρ x e x m

Ο δείκτης διεργασίας αποτελεί τη βάση υπολογισμού του IFAL και θεωρείται, ότι όταν η εγκατάσταση έχει σχεδιασθεί κατασκευασθεί και λειτουργεί σύμφωνα με τους κανόνες καλής πρακτικής, τότε τα e και m θεωρούνται μονάδες, και η τιμή του IFAL ισούται με την τιμή του p. 'Όταν όμως οι προδιαγραφές μηχανικής ή διαχείρισης είναι χαμηλές τα e και m πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Δυστυχώς δεν έχουν επινοηθεί ακόμη δείκτες που να περιλαμβάνουν εκτίμηση κινδύνου από μικροβιολογικούς παράγοντες, παρόλο που σήμερα τέτοιοι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί.

Πίνακας 6.5: Στατιστικά ατυχημάτων για διάφορους βιομηχανικούς κλάδους

Βιομηχανία Δείκτης OSHA (Ημέρες εκτός εργασίας και θάνατοι) Δείκτης FAR (θάνατοι /ΙΟ8 ώρες)
Χημικών 0.49 4
Αυτοκίνητων 1,08 1,3
Χάλυβα 1,54 8
Χάρτου 2,06
Εξόρυξης άνθρακα 2,22 40
Τροφίμων 3,28
Κατασκευών 3,88 67
Γεωργική 4,53 10
Προϊόντων κρέατος 5,27
Μεταφορών 7,28

Πίνακας 6.6: Κίνδυνοι από ανθρώπινες δραστηριότητες

Δραστηριότητα Δείτης FAR (θάνατοι/108 ώρες) Ρυθμός θνησιμότητας (θάνατοι/άτομο/έτος)
Εκούσιες
Κάπνισμα (20 τσιγάρα/ημέρα) 500 χ ΙΟ-5
Εργασία σε χημική βιομηχανία 4 100 χ ΙΟ-5
Παραμονή στο σπίτι 3 11 χ ΙΟ-5
Ποτά (ένα μπουκάλι κρασί/ημέρα) 7.5 χ ΙΟ-5
Ποδόσφαιρο 4 χ ΙΟ-5
Αγώνες αυτοκινήτων 120 χ ΙΟ-5
Ορειβασία (αναρρίχηση) 4000 4 χ ΙΟ-5
Μετακίνηση με αυτοκίνητο 57 17 χ ΙΟ-5
Μετακίνηση με μοτοσικλέτα 660 2000 χ ΙΟ-5
Ταξίδι με αεροπλάνο 240
Αντισυλληπτικό χάπι 2 χ ΙΟ-5
Ακούσιες
Παράσυρση από αυτοκίνητο (ΗΠΑ) 500 χ ΙΟ-7
Παράσυρση από αυτοκίνητο (Ην.Βασ. ) 600 χ ΙΟ-7
Πλημμύρες (ΗΠΑ) 22 χ ΙΟ-7
Σεισμοί (Καλιφόρνια) 17 χ ΙΟ-7
Τυφώνες (Κεντρικές ΗΠΑ) 22 χ ΙΟ-7
Καταιγίδες (ΗΠΑ) 8 χ ΙΟ-7
Κεραυνός (ΗΠΑ) 1 χ ΙΟ-7
Πτώση αεροσκάφους (ΗΠΑ) 1 χ ΙΟ-7
Πτώση αεροσκάφους (Ην. Βασ.) 0.2 χ ΙΟ-7
Έκρηξη δοχείου πίεσης (ΗΠΑ) 0.5 χ ΙΟ-7
Διαρροή από πυρηνικό εργοστάσιο στo όριο της εγκατάστασης (ΗΠΑ) 1 κ ΙΟ-7
Το ίδιο σε απόσταση 1 km 1 χ ΙΟ-7
Πλημμύρα των φραγμάτων (Ολλανδία) 2 χ ΙΟ-7
Μεταφορά πετρελαιοειδών/χημικών (ΗΠΑ) 0.5 χ ΙΟ-7
Μεταφορά πετρελαιοειδών/χημικών (Ην,Βασ.) 0.2 χ ΙΟ-7
Λευχαιμία 800 χ ΙΟ-7
Γρίππη 2000 χ ΙΟ-7
Πτώση μετεωρίτη 6 χ ΙΟ-11
Κοσμικές ακτίνες από έκρηξη υπερνόβα -8  - 10 -11

 

 

 
© 2004 Fire Security |  Privacy Policy  | IΩΝΙΑΣ & ΝΙΚΑΣ ΧΑΜΟΜΗΛΟΣ ΑΧΑΡΝΑΙ Τ.Κ. 13671 2461971-2401083-2464823