ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

ΓΕΝΙΚΑ

Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός ότι οι χώροι, στους οποίους υπάρχει ανθρώπινο δυναμικό, είναι υποκείμενοι σε κίνδυνο πυρκαγιάς. Τέτοιοι χώροι νοούνται, βασικά: 1) οι οικίες, 2) οι χώροι ανάπαυσης, ψυχαγωγίας, συγκέντρωσης κοινού και 3) οι εργασιακοί χώροι. Γενικά, στην 1η περίπτωση δεν έχουμε επικίνδυνα υλικά (τουλάχιστο σε μεγάλες ποσότητες), στην 3η περίπτωση η παραγωγική διαδικασία εξαρτάται (πολλές φορές) από τη «συνδρομή» επικινδύνων ειδών, ενώ η 2η περίπτωση κατέχει μία ενδιάμεση θέση αναφορικά με την παρουσία επικινδύνων υλών. Κατ' επέκταση η πληροφόρηση σχετικά με τη διάσωση από πυρκαγιά κ.λπ. πρέπει να επεκτείνεται και σε θέματα αναγνώρισης της ταυτότητας των επικινδύνων ειδών, είτε αυτά είναι ουσίες για άμεση χρήση (επεξεργασία -'κατανάλωση) ή μεταφέρονται ως φορτία.
Τελικά, στις κατασκευές — και τα κτίρια ειδικότερα — το επιζητούμενο είναι οι κατασκευές να έχουν ακεραιότητα στη φωτιά (πυρκαγιά). Η ακεραιότητα αυτή εξαρτάται από την ακεραιότητα των στοιχείων της κατασκευής (π.χ. πλοίου) ή κτιρίου (π.χ. βιομηχανικής δομικής κατασκευής) στη φωτιά. Αν λάβουμε "υπόψη, ότι από άποψη «πορείας της πυρκαγιάς» υπάρχουν δύο δυνατότητες: η πυρκαγιά να μεταδοθεί από ένα χώρο (π.χ. αμπάρι εμπορικού πλοίου, γραφείο κ.λπ,) προς τα έξω ή ν' ακολουθήσει την αντίθετη κατεύθυνση, ανάλογα που βρίσκεται η εστία της, ως ακεραιότητα των στοιχείων της κατασκευής στη φωτιά νοείται η ικανότητα τους να εμποδίζουν τη δίοδο φλογών, θερμών καυσαερίων και καπνού, στην πλευρά τους που δεν έχει εκτεθεί στη φωτιά, όταν προσβάλλονται από πυρκαγιά από την άλλη πλευρά. Οι παράμετροι που ενδιαφέρουν εξετάζονται στο τμήμα «βασικές αρχές σχεδιασμού πυρασφαλών κτιρίων» με —βασική— πρόθεση τη συναγωγή γενικής ισχύος συμπερασμάτων (για τα προσβαλλόμενα από θερμότητα συστήματα).

ΔΙΑΦΥΓΗ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ
Βασική Μέριμνα σε Κατοικίες.

Στις κατοικίες, ιδίως στις πολυόροφες δομές, πολυκατοικίες κ.λπ., οι ένοικοι και όσοι διαμένουν γενικά (ιδιοκτήτες, φιλοξενούμενοι κ.ά.) πρέπει να γνωρίζουν:
α) τις εξόδους κινδύνου —διαφυγής ακόμη 'και όταν αυτές είναι «άτυπες»— π.χ. με έγκαιρη πληροφόρηση για κλιμακοστάσια, που χρησιμοποιούνται όταν διεξάγονται βοηθητικές εργασίες, μπορεί να αποφευχθούν προβλήματα τα οποία είναι πολύ πιθανά σε μια φωτιά (πυρκαγιά) όπως σύγχυση, εγκλωβισμοί κ.λπ.
β) τον τρόπο λειτουργίας πυροσβεστικών μέσων, όπως φορητών πυροσβεστήρων, που εξυπακούεται ότι πρέπει να υπάρχουν σε περιπτώσεις αυξημένων, τουλάχιστον, κινδύνων (τυχόν συσσώρευση ευαναφλέκτων υλών —π.χ. καυσίμων για θερμάστρες) και
γ) τους αριθμούς κλήσης των αρμοδίων Αρχών —ιδιαίτερα της Κρατικής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και Υπηρεσιών Πρώτων Βοηθειών.
Η αξία αυτών των γνώσεων υποβαθμίζεται αρκετές φορές με τα ευνόητα δυσμενή επακόλουθα. Η συχνότητα εμφάνισης τέτοιων δυσάρεστων φαινόμενων δεν είναι μεγάλη σήμερα ή ορθότερα7οι καταστροφές οικιών ( ή σε διαμερίσματα τους) από πυρκαγιές είναι —γενικά—περιορισμένες, γιατί με τα σύγχρονα τεχνικά μέσα η κατασκευή των οικοδομών (πρωταρχικά πολυκατοικιών αλλά και των περισσοτέρων σπιτιών πόλεων και προκατασκευασμένων εξοχικών) γίνεται από άφλεκτο — πρακτικά — υλικό .
Πολλά επιστημονικά, τεχνικά, νομοτεχνικά δεδομένα  επιτρέπουν την εξεύρεση λύσεων στο πρόβλημα της «πυροαντοχής (πυράντοχης) κατασκευής κτιρίων» (πυροπροστασίας κατασκευών). Για τέτοια κτίρια, μάλιστα, υιοθετούνται διάφορες κατατάξεις, όπως η διάκριση τους  σε Τύπου Ι ή Α και Τύπου II ήΒ εφόσον παρέχουν ικανοποιητική πυραντοχή επί 4 ή 3 ώρες.

Όμως, η «αντοχή της δομής έναντι πυρός» δεν αναιρεί τη σπουδαιότητα όσων θίγονται στην αρχή του τμήματος αυτού, γιατί σε κατοικημένους χώρους οι πυρκαγιές προέρχονται από πολυποίκιλα αίτια, όπως από αναμμένα τσιγάρα (καπνιστών σε κρεβάτια, ιδιαίτερα), αβλεψίες, ηλεκτρισμό, κ.λπ. Συνοπτικά, η συνειδητοποίηση πως πρέπει να δράση ψύχραιμα κανείς μόλις αντιληφθεί πυρκαγιά είναι αναγκαία και όταν οι οικοδομές είναι σύγχρονες, γιατί θύρες, επιπλώσεις, κλινοσκεπάσματα κ.λπ. κατασκευάζονται — κατά κανόνα — από καύσιμα υλικά (ξύλο, πλαστικά, κ.ά.).

Βασική Μέριμνα σε Χώρους Ανάπαυσης, Ψυχαγωγίας, Συγκέντρωσης Κοινού.

Ως χώροι ανάπαυσης —ψυχαγωγίας— συγκέντρωσης κοινού θεωρούνται εστιατόρια, καφενεία, ξενοδοχεία, κινηματογράφοι, θέατρα, λέσχες, εντευκτήρια, αίθουσες διαλέξεων, εκθέσεων κ.λπ. Στους χώρους αυτούς πρέπει να εξασφαλίζονται ορισμένες βασικές προϋποθέσεις για αντιμετώπιση των κινδύνων σε περίπτωση πυρκαγιάς, όπως ύπαρξη εξόδων κινδύνων (ανελκυστήρες δεν λογίζονται ως «έξοδοι»), διευθετήσεων — γνωστών ως οδεύσεων διαφυγής — καταλλήλων πυροσβεστικών μέσων (πυροσβεστήρων ή αυτομάτων συστημάτων πυροπροστασίας, ανάλογα με το μέγεθος, τον προορισμό κ.λπ. των υπόψη χώρων).
Η πληροφόρηση γι αυτές τις προϋποθέσεις γίνεται με φωτεινές και μη ενδείξεις*, ανάρτηση επιγραφών, οδηγιών και παραγγελμάτων (απαγόρευση καπνίσματος σε ορισμένους χώρους, τρόποι λειτουργίας πυροσβεστικών μέσων, υπόδειξη για την ανάγκη αναγγελίας πυρκαγιάς κ.λπ.) καθώς και με χρησιμοποίηση σύγχρονης τεχνολογίας (π.χ. μεγαφωνικών συστημάτων, γνωστοποίησης των δυνατοτήτων των αιθουσών γι' αντιμετώπιση κινδύνων με αυτόματο τρόπο κ.λπ.).
Με στόχο την λειτουργία των χώρων ανάπαυσης - ψυχαγωγίας - συγκέντρωσης κοινού (καθώς και εμπορικών καταστημάτων), κατά τρόπο που να ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι, εκδίδονται διάφορες Κανονιστικές Διατάξεις , που ρυθμίζουν και τα θέματα της σύνταξης σχετικών μελετών, της διάκρισης των αιθουσών σε κατηγορίες, του υπολογισμού των ατόμων που πρέπει να υποδέχονται οι διάφοροι χώροι, της κατασκευής των κτιρίων κ.λπ.

Βασική Μέριμνα σε Εργασιακούς Χώρους. Η Πρέπουσα Τακτική.

Η τακτική που πρέπει ν' ακολουθηθεί για πληροφόρηση σχετικά με τα μέσα διάσωσης και τις προϋποθέσεις που υπάρχουν γι' αντιμετώπιση των κινδύνων στους εργασιακούς χώρους είναι όμοια μ' εκείνη που επιβάλλεται σε χώρους ανάπαυσης - ψυχαγωγίας - συγκέντρωσης κοινού.
Η άποψη αυτή είναι σωστή αν ληφθεί υπόψη ότι η παρουσία ανθρώπων σε όλους αυτούς τους χώρους συντελεί στην αύξηση των κινδύνων [32], από πυρκαγιά κ.λπ. Παραπέρα, όμως, δεν πρέπει να παραγνωρισθεί ότι, στους εργασιακούς χώρους, υπάρχουν μηχανήματα κι εγκαταστάσεις καθώς και επικίνδυνα υλικά που η συμμετοχή τους στη γέννηση (κι εξέλιξη) πυρκαγιών είναι πολλές φορές ιδιαίτερα σημαντική.
Σε αυτές τις περιπτώσεις η πληροφόρηση απαιτεί τεχνογνωσία και είναι ανάγκη να επεκτείνεται στους παράγοντες και τις παραμέτρους που οφείλονται στο λειτουργικό καθεστώς των εργασιακών χώρων.

Αναγνώριση της Ταυτότητας των Επικίνδυνων Ειδών

Κάθε στοιχείο που μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στην ορθή εκτίμηση των ιδιοτήτων ενός υλικού έχει μεγάλη αξία, όπως είναι ευνόητο, όταν αυτό συνιστά επικίνδυνο είδος και υπάρχει σε εργασιακό χώρο· αναμφισβήτητα εξίσου σημαντικό εμφανίζεται το θέμα και στις λοιπές περιπτώσεις όπου εμπλέκονται επικίνδυνα είδη, π.χ. μεταφορές
Για να είναι πρακτικά εύκολη η μόρφωση γνώμης σχετικά με τη φύση των αγαθών, έχουν γίνει ειδικές μελέτες από τις οποίες προέκυψε ότι σοβαρά κριτήρια προσδιορισμού του χαρακτήρα των επικινδύνων ουσιών αποτελούν η ονομασία τους και η κατάλληλη περιγραφή ή/και — όταν είναι συσκευασμένες — η ύπαρξη (τυποποιημένης) ετικέτας στη συσκευασία τους.
Η παροχή σχετικών πληροφοριών επιδιώκεται να είναι γρήγορη και μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους.
Συνοπτικά, διαθέσιμες πληροφορίες μπορούν να δοθούν σε οποιοδήποτε παραγωγικό κύκλωμα, με τους εξής πέντε τρόπους:
1) Με μεγάλες πινακίδες και σήματα σε εργασιακούς χώρους, αποθήκες, δοχεία και συσκευές, που η άντληση πληροφοριών πετυχαίνετε από μακριά δεδομένου ότι οι ειδήσεις, αγγελίες κ.λπ. είναι ευανάγνωστα γραμμένες· συχνά, στις πινακίδες αυτές υπάρχει επίσης κατάλληλη προειδοποίηση με μορφή σύντομου κειμένου, π.χ. απαγορεύεται η είσοδος, προσοχή καυστικό υγρό κ.λπ.
2) Με πινακίδες, που αναφέρουν — λεπτομερειακά — διαδικασίες ασφαλούς χειρισμού, ανάλογα με το είδος των επικίνδυνων υλών.
3) Με πινακίδες επί μεταφορικών μέσων, που προτείνονται από αρμόδιους Διεθνείς Οργανισμούς ή που επιβάλλονται από την εθνική νομοθεσία.
4) Με σημάνσεις επί εμπορευματοκιβωτίων, δοχείων, βυτίων κ.λπ. συσκευασιών και
5) Με (στοιχεία από) φορτωτικά έγγραφα ή επιστημονοτεχνικά δεδομένα.
Η όλη πληροφόρηση — σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία — απαιτεί οργάνωση που μπορεί να υποβοηθηθεί ή/και επιτευχθεί με
Α) Σημαίες, οι οποίες να τραβούν την προσοχή είτε λόγω χρώματος, είτε από τυποποιημένη σήμανση (π.χ. νεκροκεφαλή) ή από «σημαδιακή λέξη» (π.χ. κίνδυνος - συνήθως με, ευμεγέθη, κεφαλαία γράμματα).
Β) Ενδείξεις (όπως ΔΙΑΒΡΩΤΙΚΟ), που μπορεί να έχουν τυπική — ή και τυποποιημένη — παραστατική μορφή — π.χ. ένα χέρι που διαβρώνεται όταν πέφτουν πάνω του σταγόνες υγρού (υποδηλούμενης, έτσι, ύπαρξης οξέος, κ.λπ.).
Γ) Υποδείξεις, που έχουν σκοπό να τονιστεί η ανάγκη λήψης προφυλακτικών μέσων — η τάση, που επικρατεί, είναι οι υποδείξεις αυτές να παρέχονται με σύμβολα π.χ., σε εργαστήρια και αλλού, επί σκίτσου αναμμένου τσιγάρου: ένα Χ δείχνει απαγόρευση καπνίσματος, επί σκίτσου δοχείου: αναπνευστική προσωπίδα υπαγορεύει τη χρήση τέτοιου μέσου για το χειρισμό του υλικού, κ.λπ.
Δ) Συμβολισμούς, που προϊδεάζουν για τα υλικά — π.χ. λουτρό (καθαριότητας) ισοδυναμεί με συμβουλή για ατομικό λουτρό μετά το τέλος των εργασιών με επικίνδυνο (π.χ. ερεθιστικό) υλικό.
Ε) Ειδικές οδηγίες για τον χειρισμό και την αποθήκευση επικινδύνων ειδών (εκρηκτικών, εύφλεκτων, ραδιενεργών, τοξικών κ.λπ.) και
ΣΤ) Συστάσεις, για εξουδετέρωση κηλίδων (π.χ. με άμμο), πυρκαγιών (π.χ. με χρήση κατάλληλου πυροσβεστικού μέσου), κ.λπ.
Η οργάνωση αυτή αποβλέπει να συνειδητοποιηθούν στον καλλίτερο δυνατό βαθμό οι κίνδυνοι των επικινδύνων υλικών.
Πολλά πληροφοριακά συστήματα αναγνωρίζουν τέσσερες κλάσης, ή επίπεδα, επικινδύνων κι επιζήμιων υλικών, δηλαδή :

α) Εξαιρετικώς επικίνδυνα υλικά (π.χ. εκρηκτικές ύλες),

β) Επικίνδυνα υλικά (π.χ. εύφλεκτα υγρά)

γ) Επιζήμια/επιβλαβή υλικά (π.χ. τοξικά)

δ) Ενοχλητικά υλικά (π.χ. ερεθιστικά είδη).

Σε ορισμένες εγκαταστάσεις, π.χ. πετρελαιοειδών, η έμφαση δίνεται στις ιδιότητες των επικινδύνων προϊόντων, οι κατηγορίες των οποίων «αντανακλούν» και το επικίνδυνο επίπεδο των διαδικασιών που διεξάγονται στις εγκαταστάσεις αυτές.
Τέλος, στις μεταφορές τα πληροφοριακά συστήματα διευκολύνονται από τις υποδείξεις ή βασίζονται σε Κανονισμούς και συστάσεις Διεθνών Οργανισμών  ή είναι εναρμονισμένα σε ότι προβλέπουν Διεθνείς Συμφωνίες  — βλ. πίνακα 5. Στον πίνακα (6) αναγράφονται οι κατηγορίες επικίνδυνων ειδών, όπως γίνονται — διεθνώς — αποδεκτές .

 Από τα δεδομένα αυτά διαφαίνεται, επίσης η δυνατότητα εναρμονισμού, — σε μεγαλύτερο βαθμό — των Κανονισμών που ισχύουν για τις επικίνδυνες ύλες. Τέτοιοι Κανονισμοί έχουν εξαιρετική σημασία στην σημερινή πραγματικότητα όπου η κυριαρχία των ενιαίων μεταφορών συνεχώς μεγαλώνει.

 Σε όλες τις περιπτώσεις, ένα πληροφοριακό σύστημα πρέπει να συμβιβάζει δύο βασικές απαιτήσεις: αμεσότητα πληροφόρησης και επαρκείς πληροφορίες για τα επικίνδυνα υλικά. Με πρόθεση την πραγματοποίηση του συμβιβασμού αυτού καταβάλλονται διάφορες προσπάθειες και επιζητείται τυποποίηση πληροφόρησης. Τυπικό σύστημα, το οποίο έχει προταθεί λόγω
αυτού του προβληματισμού, είναι εκείνο που βασίζεται σε πέντε αριθμητικές ενδείξεις (Ο, Ι, 2, 3, 4) και δύο σύμβολα που τοποθετούνται σε ένα ρόμβο. Ο ρόμβος παίζει ρόλο φορέα και χωρίζεται σε 4 ισομεγέθεις επιφάνειες
Αναλυτικότερα, τα τρία άνω μέρη στα οποία υποδιαιρείται ο ρόμβος προορίζονται για την αναγραφή αριθμών. Η τέταρτη, προς τα κάτω, περιοχή του ρόμβου χρησιμοποιείται για ειδική πληροφόρηση . Για το σκοπό, αυτό υιοθετούνται δύο βασικά σύμβολα: Επικινδύνων Ειδών.

i) To 'W; που δείχνει ότι ένα υλικό όταν αντιδράσει με νερό μπορεί να εκδηλώσει επικίνδυνες ιδιότητες (και, κατά συνέπεια, πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα να μη γίνεται τέτοια δράση) και
ii) To σήμα (σύμβολο) της ραδιενέργειας, για ραδιενεργά υλικά.